We zijn alweer aangekomen bij het laatste deel uit de serie over Bitcoin Island in de Filipijnen. Laten we in dit deel zowel terugkijken maar ook vooruitkijken en parallellen trekken met El Salvador. Want het Midden-Amerikaanse land verwelkomde een van de eerste circulaire bitcoin-economieën in El Zonte. Wat zijn de overeenkomsten, en wat zijn de verschillen?

De trouwe lezer van Focus weet dat we een tijd geleden ook een serie over El Salvador hebben geschreven. We spraken initiatiefnemers achter het Bitcoin Beach-project, toen zij hun projectplan als blauwdruk deelden voor andere beginnende circulaire economieën in de wereld. Een daarvan kwam in Boracay van de grond.

In het idyllische El Zonte accepteren winkeliers al enkele jaren bitcoin, wat uiteindelijk uitgroeide tot de beginnende nationale adoptie via president Nayib Bukele. Op Boracay is eenzelfde beweging gaande. Waar stopt de vergelijking en waar gaat deze wél op?

Laten we beide bitcoinplekken op zes aspecten met elkaar vergelijken:

1. Locatie
2. Context
3. Adoptie
4. Locals
5. Potentie
6. Community

Let’s go!

1. Locatie

Te beginnen met de locatie, waar je al zonder veel moeite enkele gelijkenissen kunt vinden. El Zonte is een kustdorpje met een prachtig zwart vulkanisch strand. Boracay is een eiland met witte stranden.

El Zonte is populair onder toeristen als surfbestemming terwijl Boracay draait op resort-gasten.

Maar daar houdt de gelijkenis ook wel op. Waar Boracay vorig jaar februari in één maand bijna 50.000 toeristen kon huisvesten, is El Zonte een klein dorpje waar je met zes straten en één rivier de omvang wel kunt weergeven.

Er wonen grofweg 3.000 mensen in El Zonte en het heeft géén winkelcentrum, geen echte supermarkt en niet echt een economie die op volle toeren draait. Op Boracay vind je dit wel, naast de talloze spa’s en resorts en een heus eigen vervoerssysteem met e-trikes. En je kunt er gerust een uur op rondrijden van noord naar oost en zuid naar west. In El Zonte loop je met tien minuten het dorp weer uit.

Qua gebruik: naar schatting zijn er in El Zonte zo’n 50 winkeliers die bitcoin accepteren (toen ik daar voor de laatste keer was, het kan inmiddels ook zijn veranderd). In Boracay waren het er maar liefst 250!

Beide plekken accepteren bitcoin, maar zijn naast de zee en het strand niet te vergelijken. Heb je trouwens geen beeld van El Salvador en El Zonte? Bekijk dan mijn eerdere documentaire uit 2021 vooral ook even! Dit videomateriaal over de adoptie van de bitcoinwet hoort in de toekomst misschien wel thuis in de digitale geschiedenisboeken.

2. Context

Qua context hebben beide plekken wél veel overeen. Het zijn de bekende argumenten: financiële inclusie, internationale betalingen en overmatig gebruik van (duur) contant geld.

• Bankrekening: mensen in El Zonte gebruiken nagenoeg altijd contant geld en hebben doorgaans geen toegang tot een bankrekening. Zoals je in onze documentaire kon zien heeft men op Boracay hetzelfde probleem. De drempel voor het krijgen van een bankrekening is te hoog (door de tientallen euro’s aan benodigde stortingen en vereiste identiteischecks). In deel 3 kon je hier al meer over lezen.
• Remittances: hoewel internationale overboekingen in El Zonte niet echt een probleem zijn, is dat in El Salvador als land wél het geval. 25% van het bruto binnenlands product (bbp) komt uit andere landen terecht, met name uit de Verenigde Staten.
  
  In de Filipijnen is dit 10% van het bbp, maar een veel groter bedrag. Het Aziatische land is immers na China, India en Mexico het vierde land in de wereld (!) qua ontvangers van internationale betalingen met een totaal van meer dan $30 miljard per jaar. In beide landen is dit een aanzienlijk bedrag, wat de economie draaiend houdt. Maar in beide gevallen blijft er ook veel (te veel) aan de strijkstok van betaalverwerkers hangen.

Het verhaal mag bekend zijn: een bitcoin wallet is voor iedereen (en lost het probleem van financiële inclusie op), waarna men ook nog eens geld naar welke plek ter wereld kan sturen tegen nagenoeg geen kosten (waarmee het probleem van dure en trage remittances is opgelost).

Op beide plekken hoor je dezelfde problemen: in El Zonte moest men een dag reizen met het openbaar vervoer met contant geld op zak om de elektriciteitsrekening te kunnen betalen. In Boracay gaat hetzelfde probleem op voor de waterrekening, maar dan dat men geen contant geld meer wil accepteren en dat mensen zónder bankrekening daardoor afhankelijk zijn van tussenpartijen. Ralph vertelde ons in deel 3 meer over dit probleem.

Daarbij moet ook gezegd worden: Boracay is véél verder ontwikkeld dan El Zonte. Onderstaande foto zegt wellicht genoeg.

3. Adoptie

We gaan door met de adoptiegraad. Want ook daar valt genoeg over te zeggen. Zowel wederom qua verschillen als qua gelijkenissen:

Gelijkenissen

• De verscheidenheid aan qua bitcoin-accepterende plekken die je op beide plekken. In El Zonte heb ik surflessen genomen en die met bitcoin betaald. En zo kun je er ook Spaanse taallessen met sats afrekenen en uiteraard accepteren hotels, restaurants en souvenirwinkels het ook.
  
  In Boracay gaan ze wat dat betreft nog iets verder: naast watersportactiviteiten zijn er ook spa’s, tattooshops en een bezorgdienst accepteert bitcoin; zoals je in deel 4 van de serie kon lezen. De afwisseling op het Filipijnse eiland is wat dat betreft een stuk groter.

Verschillen

• Op Boracay wordt 100% van de ontvangen bitcoin direct omgezet naar de lokale peso met de Pouch wallet, zoals je kon lezen in deel 2. Geen enkele winkelier houdt daarmee ook daadwerkelijk bitcoin aan.
  
  In El Zonte is dat wel degelijk het geval. Omdat het project al veel langer loopt (en níet is opgezet door een walletmaker) zie je er de Wallet of Satoshi, Muun, DitoBanx, de Bitcoin Beach Wallet (BBW) en nog veel meer alternatieven.
  
  Sommigen van hen zetten het wél om naar Amerikaanse dollar met de diensten van Chivo of IBEX Mercado (of de stablesats in de BBW). Over het algemeen zitten er dus veel meer lokale bitcoiners in het kleine El Zonte dan op het grote Boracay.
  
• In El Zonte staat er wel een bitcoin ATM waar je altijd terecht kunt voor dollars. Voorheen was dit er een van fabrikant Athena Bitcoin en sinds september 2021 is deze ingeruild voor een Chivo-variant.
  
  Op Boracay doen de zogenoemde sari-sari shops aan geldwisselingen. Een echte fysieke ATM is te duur en daarom kiezen de mannen van Pouch er voor om een peer-to-peer netwerk op te zetten bij lokale winkeltjes waar je je bitcoin kunt inruilen voor peso.

4. Locals

We gaan verder met de mensen óp beide plekken. Hoe zit het met de inwoners en bitcoin?

Het Hope House in El Zonte heeft wat dat betreft al enorm goed werk geleverd door het halve dorp al te onboarden. Dat kun je van Boracay allermist zeggen. Het zijn slechts een aantal belangrijke pionnen (zoals winkeleigenaars of franchise-bazen) die de Pouch wallet hebben geïnstalleerd, maar aan kennis over bitcoin en lightning ontbeert het flink.

Daarnaast gebruiken de Filipino’s het ook niet zelf voor hun eigen betalingen. Het is puur een ontvangst-betaalmiddel. In El Zonte is dat wel anders. Men geeft daar ook daadwerkelijk satoshi’s uit, terwijl ze ook massaal in de rij staan (of stonden) om op persoonlijke conto bitcoin te ontvangen.

Zowel tijdens de pandemie als ook tijdens de intrede van de bitcoinwet kregen Zontenaren gratis bitcoin toegestuurd door de Bitcoin Beach-initiatiefnemers. Op Boracay moet dit allemaal nog maar gebeuren… De educatie is (of lijkt) nul, bitcoinbalansen zijn er niet en sats-uitgevers al helemaal niet.

5. Potentie

De potentie van El Zonte is inmiddels wel uitgespeeld. Het bleek een succes te zijn en echt een verschil te maken voor de Zontenaren. Helemaal omdat het project al voor corona werd opgetuigd en er tijdens de pandemie een enorme adoptieslag kon worden gemaakt onder de lokale bevolking, omdat toeristeninkomsten van surfers wegbleven.

Bitcoindonaties bleken een schot in de roos. Daardoor gingen ook Salvadoranen betalingen doen met bitcoin, iets wat op Boracay absoluut (nog) niet het geval is.

De rest is geschiedenis: via Jack Mallers van bitcoinapp Strike kwam dit succes terecht bij de president van het land en zo ging een half jaar later de befaamde bitcoinwet van kracht waardoor de adoptie zich over (een deel van) het land uitspreidde.

In de Filipijnen is dit wel anders. Het land heeft ruim 100 miljoen inwoners, tegenover de slechts 6,5 miljoen in El Salvador. Voordat het succes van een kleine plek als Boracay wordt opgemerkt of écht dergelijke impact zal krijgen, zijn we jaren verder. Pouch heeft al wel aangegeven dat ze met ‘oversten’ in gesprek zijn, maar dat ze nog lang niet op het niveau van ministeries zijn aanbeland.

We moeten (wat mij betreft) dus ook niet verwachten dat de Filipijnen ineens als natie overstappen op een bitcoinstandaard, zoals El Salvador dat wel (deels) deed. Temeer omdat het met de peso een eigen valuta heeft, waar El Salvador met de dollar onder het juk van het Amerikaanse regime zit.

6. (Bitcoin) Community

Afsluitend: de gemeenschap die wordt opgebouwd op beide plekken. Waar er inmiddels al tientallen ‘buitenlanders’ naar El Zonte zijn verhuisd om hun leven in dit oord opnieuw op te bouwen, is er op Bitcoin Island nauwelijks een bitcoin community. Althans, toen ik er was zijn er drie meet-ups geweest, waar er tussen de tien en twintig man op af kwam.

In mijn weken die ik in El Zonte was, kon ik elke dag wel bitcoiners vinden om mee af te spreken. Of het nu de expats waren die zich hebben gevestigd in het Mekka van het Satoshi-geloof, of toeristen die een tussenstop maakten om de heilige grond met eigen voeten te kunnen betreden: bitcoiners waren er altijd wel.

Meet-ups waren er hier ook regelmatig en omdat El Zonte veel kleinschaliger is, zijn de contacten ook veel spontaner. Je loopt veel sneller een bitcoiner tegen het lijf, stapt sneller bij iemand naar binnen en herkent veel sneller de bitcoiners uit de groep.

Conclusie

Dit laatste punt is misschien ook wel de reden waarom ik van El Zonte ben ga houden en er nu drie keer naar ben teruggegaan. En daar komen nog meer bezoekjes bij normaal gesproken.

Bij Boracay heb ik dat gevoel nog iets minder, alhoewel dat ook te maken heeft met alle projecten die rondom El Zonte zijn opgestart,

Tegelijkertijd moeten we ook realistisch zijn: Bitcoin Island is nog maar een krap jaar bezig en heeft enorm werk verzet met de 250 winkeliers. Je kunt er absoluut een geweldige tijd hebben en voor een eenmalig bezoek aan een bitcoinresort zou ik Boracay ook zeker aanraden, helemaal in combinatie met een paradijselijke vakantie. Wat dat betreft is El Salvador ook een veel minder populaire bestemming voor de gemiddelde Nederlander.

Bitcoin Island en Bitcoin Beach zijn níet te vergelijken. Het zijn verschillende draaiboeken, verschillende werelddelen en verschillende verhalen met één rode draad: de eerste stapjes naar hyperbitcoinization. Wat dat betreft is het nog steeds erg vroeg in de adoptiecurve.

Zo komen we alweer aan het einde van de serie over de Filipijnen. Wil je alles nog een keer teruglezen, -kijken of -luisteren? Hieronder zie je een kort overzicht van alle verhalen en video’s.

• Deel 1: Bezoek aan Bitcoin Island in de Filipijnen
• Deel 2: Interview met walletmaker Pouch
• Deel 3: Winkeliers met/zonder bitcoin
• Deel 4: Bitcoin-only op Boracay
• Documentaire: Bitcoin Island in Boracay
• Podcast Cryptocast: Een bitcoineconomie op de Filipijnen
• Podcast Hup Bitcoin: Bitcoin Island #184

Tot volgende week!

Arnold