Dit is het laatste artikel uit een miniserie over de (r)evolutie van geld. Deze keer kijken we naar de monetaire finale die zich afspeelt. We blikken in dit klapstuk waarin alles samenkomt stapsgewijs terug op de vorige vier artikelen uit de serie. Wie zijn de deelnemende spelers en hoe staan ze ervoor?

Je kunt de eerdere artikelen hier terugvinden die zijn geschreven door Aaron van Bitcoin-Partner.nl.

Monetaire finale

In de verschuiving van het harde (maar trage) goud naar het zwakke (maar snellere) fiat, is iets dat we vaak over het hoofd zien. Geld en betalingen zijn niet hetzelfde. Geld is het middel waarin onderlinge transacties worden afgehandeld, betalingen zijn de rails waarover de waarde-uitwisseling plaatsvindt.

Het ideale geld is verplaatsbaar over een lange afstand, door tijd en makkelijk onder te verdelen. De betalingsrails die de snelheid bepaalt waarover men geld verstuurt, heeft in het digitale tijdperk geen bepalend karakter meer.

Geld moet dus voornamelijk resistent zijn tegen schommelingen in de beschikbare hoeveelheid. Dit vraagt om de inzet van energie voor de creatie en/of om een voorgeprogrammeerd en onveranderbaar monetair beleid. Indien er geld wordt gecreëerd zonder dat hier energie tegenover staat, dan put het ongemerkt deze waarde uit de maatschappij.

De winnaar van de monetaire finale die zich momenteel voor ons afspeelt, zal naar mijn mening als beste uit de bus komen op alle eigenschappen van geld. Door de loop van de tijd hebben we veel monetaire media zien komen en gaan.

De monetaire competitie drijft de mensheid naar beter geld, waardoor we massaal goud gingen gebruiken, zoals je in deel 1 kon lezen. Macht won het van natuurwetten en dus kwamen we in een periode van fiatgeld terecht.

Dus, wie zijn de overgebleven kandidaten?

• China
• De Verenigde Staten
• BRICS
• De Europese Unie
• Bitcoin

Laten we ze eens stuk voor stuk langsgaan. Heb je trouwens de eerdere delen gemist? Word abonnee en lees ook de andere artikelen uit deze serie:

• Deel 1 – een inleiding in de monetaire competitie, hoe zijn we hier terechtgekomen?

• Deel 2 – de weg in de richting van digitaal geld. Bitcoin versus CBDC’s?

• Deel 3 – de menselijke invloed op de vormgeving van digitaal geld.

• Deel 4 – de effectiviteit van een CBDC, welke gevaren komen er bij komen kijken en hoe dit zich verhoudt tot bitcoin.

China

Alhoewel de officiële positie van China is dat ze geen behoefte hebben om de dollar te vervangen als wereldreservemunt, is China voor veel mensen wel een serieuze kandidaat. De gouverneur van de Peoples Bank of China (PBoC, China’s centrale bank), zegt hierover in 2021 het volgende:

“Wat betreft de internationalisatie van de renminbi hebben we meerdere keren benadrukt dat dit een natuurlijk proces is. Ons doel is niet het vervangen van de dollar of andere internationale valuta. Ons doel is de markt toe te laten hier zelf een keuze in te laten maken en om internationale handel en investeringen te faciliteren. De focus ligt echter op binnenlands gebruik.”

In deel 3 hebben we al naar de eerste opkomst van de Chinese CBDC verwezen. Het is afgedaan als een dystopisch communistisch project. Je leest in het derde deel over de opkomst van CBDC’s in de hele wereld. Maar ondertussen doen bijna alle centrale banken rustig mee, op advies van de BIS (Bank for International Settlements).

Alhoewel de BIS de hoop uitspreekt via Agustín Carstens dat de CBDC‘s zorgen voor een efficiëntere internationale samenwerking lijkt China hier niet heel happig op te zijn. China is bezorgd voor kapitaalvluchten van het geld van de Chinese bevolking naar het buitenland. Voor China lijkt het controleren van de eigen bevolking belangrijker dan het veiligstellen van de status als wereldreservemunt houder.

Ze hebben wellicht daarom al wel sinds 2019 door dat “distributed ledger technology” (DLT), oftewel gedistribueerde blockchain, niet veel toevoegt aan hun uitgangspositie van controle. Naar eigen zeggen kunnen ze snellere transacties faciliteren door dit element weg te laten. China is dus voornamelijk gefocust op het controleren van de binnenlandse financiële stabiliteit.

Op zich een begrijpelijke positie gezien slechts 5% van de internationale transacties afgehandeld wordt in de renminbi. Dit is te lezen in rapporten van de BIS, waarin ook te zien is dat de dollar met zo‘n 90% de wereldhandel domineert.

De Verenigde Staten

De Verenigde Staten (VS) hebben de titel van wereldreservemunt rond 1920 overgenomen van het Verenigd Koninkrijk. De laatste 50 jaar zijn we in een fiat-experiment terechtgekomen dat bijna tot zijn eind lijkt gekomen. Is dit systeem nog veel langer houdbaar?

De Federal Reserve lijkt echter niet heel veel haast te hebben met de invoering van een digitale dollar. Dit project lijkt voornamelijk gedreven te worden vanuit de wens van “the treasury department” bij de overheid. Internationaal staat de VS er steeds slechter op.

Hun fiatvaluta heeft hen in staat gesteld om de rol van wereldpolitie in te nemen en niet elk land is daar even blij mee. Na het invoeren van sancties tegen Rusland realiseren meerdere landen buiten het westen zich dat deze centrale rol van de VS wellicht niet gewenst is. Wat als de VS met een verrassing uit de hoge hoed komt en bitcoin implementeert? Zou dit de pogingen van andere landen voor de creatie van een CBDC overbodig maken en een enorme voorsprong geven zoals de speltheorie voorspelt?

De VS heeft nog enorm veel macht via de creatie van de dollar, kan hiermee inflatie exporteren en zo enorm veel schaarse bitcoin veiligstellen.

Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika (BRICS)

Via Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika (BRICS) wordt de nieuwe wereldreservemunt in de toekomst niet gecontroleerd door één land, maar door meerdere landen samen. Een beetje zoals Willem Middelkoop voorspelt met een IMF-currency. Hij verwijst hierbij terug naar de SDR (de Special Drawing Rights), maar in een BRICS model is deze valuta onafhankelijk van het IMF.

Gedreven door de spanningen tussen het westen en Rusland ziet president Poetin de noodzaak om af te stappen van het model van vertrouwen en centralisatie. Het huidige systeem voor Internationale betalingsafwikkelingen wordt momenteel tegen Poetin ingezet als middel van monetaire oorlogsvoering. Hij heeft daarom onlangs opgeroepen om internationale transacties af te wikkelen in een systeem waarin DLT de inzet is.

Ironisch genoeg is in deel 2 al te lezen hoe buzztermen zoals blockchain (en dus ook DLT) haar intrede doen in de centrale bankenwereld. Maar ook dat er helemaal geen blockchain nodig als er een vertrouwde derde partij aan gekoppeld zit vanwege onnodige complexiteit. Heeft Poetin met deze oproep een eerste stap gezet richting bitcoin voor internationale betalingen, of zijn er andere plannen met de BRICS landen?

Met de ontdekking van de timechain die Satoshi Nakamoto deed, hebben we een universele bron van waarheid gevonden, dus zo vergezocht is dit idee niet. Wellicht zijn de BRICS landen in staat om een gedecentraliseerde betaalmunt op te zetten? Steeds meer landen sluiten zich in ieder geval aan bij de BRICS club, waaronder landen die dominant zijn in de export van grondstoffen en energie.

Denk dan aan bijvoorbeeld Saudi Arabië. Hoe lang zal het duren voordat deze landen de handen ineen slaan om een gezamenlijke valuta te lanceren waarvan de waarde afhangt van een mandje lokale valuta’s? Hoe lang zal het duren voordat deze landen zullen stoppen met het accepteren van zelfgeprinte fiatvaluta en betaling eisen in een digitale BRICS-currency, of een andere valuta gecreëerd uit energie?

Europese Unie

De Europese Unie lijkt geen serieuze partij om de wereldhandel te domineren met een digitale euro. Wanneer je de rapporten van de Europese Centrale Bank (ECB) leest, wordt niet geheel duidelijk welk plan er op tafel ligt. Onlangs gaven ze een nieuw rapport uit, waarvan Patrick Hansen overigens een goede samenvatting heeft gemaakt in dit Twitter-draadje. 

Uit dit rapport blijkt zonder meer dat er sprake zal zijn van regels gemaakt door een select groepje mensen, waarop een nog kleiner groepje mensen toezicht houdt. Er zijn tussenpartijen aangewezen om de transacties te faciliteren. Dit kun je vergelijken met de rol van bitcoin wallets.

Terwijl iedereen vrij is om een bitcoin wallet te ontwikkelen of te gebruiken, komt niet zomaar elke entiteit in aanmerking voor een rol als CBDC tussenpartij. Hoogstwaarschijnlijk zullen dit commerciële banken zijn die als een soort node in contact staan met het eurosysteem (bestaande uit de ECB en lokale centrale banken). Het eurosysteem zal verantwoordelijk zijn voor het valideren, registreren en afhandelen van transacties, vergelijkbaar met de rol van bitcoin miners.

De uitgifte en aflossing van geldeenheden zal ook onder de verantwoordelijkheid van het eurosysteem komen te liggen. Waarschijnlijk hebben ECB’ers geen vertrouwen in de manier waarop dit plaatsvindt in het bitcoin protocol, zonder menselijke invloed, onafhankelijk en volgens een voorgeprogrammeerd beleid.

Gezien bepaalde woordkeuzes in het rapport, lijkt het wel alsof de deur openstaat voor een leven van de digitale euro naast bitcoin. Maar ook dat de digitale euro als een soort open dime offline kan worden overgedragen. Helaas is nog niet duidelijk hoe de CBDC precies zal werken, of het zal gebruiken maken van traditionele technologie, DLT, of een combinatie van beide.

Er zal nog een oproep worden gedaan voor marktonderzoek om opties te beoordelen voor componenten en diensten die nodig zijn voor de uitvoering. De ECB zal vervolgens beslissingen nemen over het algemene ontwerp van de CBDC in de tweede helft van 2023. Oftewel, het lijkt erop alsof de ECB last van fear of missing out (fomo) heeft om mee te doen in de monetaire finale.

Ik heb zelf echter altijd geleerd, haastige spoed is zelden goed. Er is in ieder geval één partij om zich heen aan het slaan in een poging om relevant te blijven.

Contant geld

Er zijn eerder al rapporten uitgebracht waarin meerdere tegenstrijdigheden stonden.

Bijvoorbeeld dat cash zal blijven ontstaan naast de digitale euro, maar in hetzelfde rapport schrijven ze dat cash overbodig zal worden door een digitale euro. Er staan veel “wij van WC eend raden WC eend aan” stellingen en ongefundeerde aannames in hun rapporten.

Naar eigen zeggen verdienen ze het bijvoorbeeld om de monetaire supervisie te behouden, simpelweg “omdat dit hun verantwoordelijkheid is”. Deze instelling is exact hoe monopolisten hun positie kwijtraken. De laatste jaren, feitelijk sinds de invoering van de euro, faalt de ECB keihard in het bewaken van prijsstabiliteit, dus waarom zou een digitale euro hier verandering in brengen?

Het middel waar de ECB en Europese overheden zich voornamelijk op lijken te focussen is dwang, controle en macht. Dit blijkt uit de opnamelimieten voor cash, het monitoren en censureren van transacties, maar ook de intimidatie door banken richting klanten die cash gebruiken.

Ik kan me niet voorstellen dat met zulk beleid, net voor het uitrollen van een digitale euro, veel sympathie en vertrouwen gekweekt wordt voor een nieuw monetair systeem. De ECB geeft aan zich voornamelijk te focussen op het reduceren van de afhankelijkheid van de dollar, maar ook bitcoin is de ECB echt een doorn in het oog.

De aandacht lijkt bij de ECB te veel te liggen op randzaken en concurrentie dan op het creëren van een goed werkend monetair systeem. De BRICS-landen krijgen ze in ieder geval niet mee met het laatste voorstel. Ook lijkt het niet bevorderlijk voor het publieke vertrouwen om iemand die is veroordeelt in een fraudezaak, als hoofd van een instelling te plaatsen die de monetaire verantwoordelijkheid draagt over ieder individu in Europa. Dit zegt iets over de ethiek die heerst binnen zo’n institutie.

Bitcoin

We kunnen de laatste uitdager van het huidige fiatgeld niet overslaan. In deel 4 las je al hoe bitcoin verschilt van CBDC’s, terwijl het zeker ook overeenkomsten heeft. Bitcoin kent echter regels die voor iedereen gelijk zijn en is hiermee een systeem zonder heersers. Bitcoin verovert, als serieuze underdog, via lokale adoptie in communities overal ter wereld zijn plaats in het lokale betalingsverkeer.

Er zijn veel bottom-up bewegingen gaande die niet meer te stoppen zijn en waar mensen niet alleen bewust, maar ook vrijwillig kiezen voor bitcoin. Denk aan lokale initiatieven zoals de Bitcoin Beaches in El Salvador, Brazilië en Zuid-Afrika, Bitcoin Island Boracay in de Filipijnen (waar de volgende serie op Bitcoin Focus over gaat met een documentaire en interviews), Bitcoin Jungle in Costa Rica of het Bitcoin Lake in Guatemala.

De adoptie door El Salvador is ook niet onopgemerkt gebleven en zal ongetwijfeld impact krijgen op het internationale betalingsverkeer. Zoals eerder gezegd, een goed product verkoopt zichzelf. Steeds meer mensen beginnen in te zien dat bitcoin de gecentraliseerde infrastructuur van de huidige monetaire poortwachters overbodig maakt.

Saillant detail, waar bijvoorbeeld Nigeria als grootste Afrikaanse economie eerst volledig richting de CBDC trok, wordt er momenteel gewerkt aan een wetsvoorstel om bitcoin vast te leggen als legale kapitaalinvestering. De economische stimulans en voordelen van bitcoin zijn simpelweg te groot om te negeren. Bitcoin verbindt namelijk iedere lokale ondernemer met de globale digitale economie.

Bitcoin is voor iedereen

Het maakt niet uit of je Jack Dorsey heet, een lezer bent van Bitcoin Focus, of een Nigeriaanse content creator die bitcoin accepteert voor zijn online werkzaamheden. Iedereen die waarde creëert in de samenleving en spaart in bitcoin, voegt hiermee waarde toe aan het bitcoin netwerk en profiteert van de productiviteit van andere bitcoiners. In dat opzicht is het irrelevant wat de fiat-maximalisten zullen beslissen, bitcoin is er voor iedereen en wordt met de dag sterker. We wachten een mooie maar nog even spannende toekomst tegemoet.

Het kan nog alle kanten op en doordat er nog geen concrete CBDC’s zijn geïmplementeerd, is het lastig te zeggen wat er exact gaat gebeuren. Gelukkig zorgt cryptografie en de digitale aard van het nieuwe geld ervoor dat geweld minder oplevert dan het kost. Maar niettemin, is de strijd om de digitale zilvervloot al volledig losgebarsten en is het verstandig je tijd en energie digitaal te verdedigen!

We zijn aan het einde gekomen van deze miniserie en hebben daaruit geconcludeerd dat onze generatie is verwikkeld in een monetaire finale. Wordt vervolgd.