Dit is alweer het derde artikel in een miniserie over de (r)evolutie van geld. Vandaag kun je meer lezen over de menselijke invloed op de vormgeving van digitaal geld. Menselijk handelen wordt gedreven door stimulansen, voornamelijk om onszelf in een betere positie te plaatsen dan voorheen. We zien momenteel dat er een strijd plaatsvindt tussen behoud van macht en individuele financiële vrijheid. 

Economie draait om de allocatie van schaarse middelen. Geld speelt hierin een cruciale rol, zowel voor de fiat-maximalisten als voor het individu. Indien we streven naar economische vrijheid, moet geld dan niet volledig vrij zijn van gecentraliseerde sturing?

Heb je artikel 1 en artikel 2 uit deze miniserie over de (r)evolutie van geld nog niet gelezen? Dan kun je hier eerdere artikelen terugvinden die zijn geschreven door Aaron van Bitcoin-Partner.nl.

Zijn beloftes gelijk aan garanties?

Centrale controle over digitaal geld is het proof of stake model. Je kunt het huidige fiatsysteem vergelijken met proof of stake en de CBDC’s zullen onder hetzelfde model functioneren. Proof of work lijkt nagenoeg uitgesloten, het energieverbruik van dit consensusmodel is voor overheden een doorn in het oog.

Op het eerste gezicht, lijkt het voordeel hiervan te zijn dat het makkelijker is om aanpassingen door te voeren. CBDC’s kun je namelijk zien als programmeerbaar geld. Maar dit is ook gelijk het nadeel. Waar mensen werken is er niet alleen sprake van fouten, maar is ook censuur toe te passen.

Onlangs heeft Elon Musk de Twitter-bestanden vrijgegeven. Hieruit blijkt wederom dat mensen beïnvloedbaar zijn en bereid acties te ondernemen die zijn gekleurd door hun politieke voorkeur. 

Het is niet wenselijk dat er een risico is op politieke inmenging in een monetair beleid, of je nu links of rechts of groen of rood bent. Wie waarborgt de moraliteit, beslist wat goed of fout is, bepaalt waar wel of niet liquiditeit is te verlenen en hoe meten we de expertise van deze instituties?

Dan hebben we het nog niet eens gehad over de privacy van de gebruikers van een monetair systeem. Overheden en centrale bankiers beloven de privacy van gebruikers te beschermen en op een vertrouwelijke manier om te gaan met data, maar dat is nog geen garantie. 

Een hack kun je zien als het overnemen van de bevoegdheid in een computersysteem. In een digitaal monetair systeem waarin toegang is verleend op basis van rangorde en toegankelijkheidsniveaus bestaan geen garanties.

Hoe garandeert men dat in zo’n systeem niemand te manipuleren en te bedreigen is tot het verlenen van toegang? Of onzorgvuldig omgaat met zijn wachtwoord? In zo’n systeem bestaat er dus een reëel risico van een single point of failure, dit zijn geen garanties.

Monetaire vrijheid

In principe ben ik een voorstander van monetaire competitie. Ik juich het toe dat meerdere partijen bezig zijn om een nieuw digitaal monetair systeem te ontwikkelen. Wellicht is het je al opgevallen, maar ik heb een lichte voorkeur richting bitcoin en zo mag iedereen het monetaire systeem kiezen dat het beste past bij het individuele gebruiksdoel.

Zodra een centrale bank of particuliere organisatie ergens ter wereld een systeem ontwikkelt dat beter is voor zijn gebruikers dan bitcoin, dan is het toch prima dat mensen gebruik kunnen maken van de voordelen van dit systeem? Een goed product verkoopt zichzelf.

Waar ik wel mijn vraagtekens bij zet, is wanneer zo‘n systeem een verplichting is voor een bevolking. De belofte in Europa is dat CBDC‘s een alternatief zijn naast het huidige systeem, maar dit is nog geen garantie dat het in de toekomst ook zo uitpakt. 

Wanneer we de vergelijking treffen met bitcoin, ben ik benieuwd hoe een willekeurige CBDC, van welk land dan ook, de strijd aangaat met bitcoin op het financiële wereldtoneel. Indien men een vrije keus heeft, wat zijn dan de redenen om een CBDC te verkiezen boven bitcoin; een vrijwillig, neutraal en voorspelbaar monetair protocol?

Tot op heden is er geen enkele cryptocurrency die ook maar in de buurt komt van gelijkwaardige competitie met bitcoin. Wat dat betreft komen de ontwikkelingen van CBDC’s bij mij over als stuiptrekkingen van een systeem dat zijn macht kwijtraakt. Op dezelfde manier dat de katholieke kerk zo’n 500 jaar geleden zijn macht kwijtraakte tijdens de protestantse reformatie.

Wat is de status van CBDC’s?

De eerste berichten over CBDC’s dateren uit 2014 en kwamen uit China. De westerse media heeft het voornamelijk afgedaan als een dystopisch, communistisch project dat de overheid volledige macht geeft over hun burgers. “Gelukkig woonden wij in Nederland…” Inmiddels zijn de grotere overheden ter wereld allemaal bezig met CBDC projecten.

Maar liefst 109 centrale banken onderzoeken de mogelijkheid tot het creëren van een CBDC. Toen na bitcoin ook Facebook hun Libra project aankondigde, begon het te dagen bij de fiat-maximalisten. Er moest iets gebeuren als reactie op vrije markt geld.

Desondanks hebben slechts twee landen tot dusver een CBDC gelanceerd, de Bahama’s en Nigeria. Het alledaagse gebruik van deze CBDC’s is tot op heden erg teleurstellend voor deze centrale banken. Voor de lokale bevolking is het al vrij duidelijk dat dit hetzelfde geld is en op z’n best hetzelfde beleid, maar dan in een digitaal jasje: een app.

China is van de grote landen het verst in de ontwikkeling van een CBDC en draait al serieuze pilots, net als een aantal andere landen. Dan zijn er nog projecten waar centrale banken onderling testen hoe een CBDC in het internationale betalingsverkeer kan functioneren.

Toch is de verwachting dat het nog minstens twee tot drie jaar zal duren voordat de CBDC daadwerkelijk naar een grote economie komt. Op dit moment kunnen we niets meer dan luisteren naar politici en een kijkje nemen in de onderzoeksdocumenten die centrale banken vrijgeven. Wat al wel duidelijk is, is dat de woorden van politici en de media niet altijd overeenkomen met deze rapporten van centrale banken. Het lijkt naïef om te denken dat een CBDC slechts een dystopisch speeltje van dictatoriale regimes blijft.

Vergis je niet, ze komen eraan. De vraag is meer, in welke mate ze succesvol zullen zijn en hoe de lokale CBDC’s er in de praktijk uit zullen zien.

Een verschil van inzicht?

Wie denkt dat ik bitcoin op een voetstuk zet door het in deze serie als een inspiratie te benoemen in de ontwikkeling van CBDC’s, onderschat de invloed die bitcoin momenteel heeft op de wereld. Het feit dat CBDC’s in één adem worden genoemd met blockchaintechnologie komt niet uit de lucht vallen. Dit heeft te maken met de kracht van bitcoin.

Het is echter niet blockchain wat de technologische innovatie is, maar de manier waarop verschillende onderdelen zich gezamenlijk hebben gevormd tot bitcoin, zoals proof-of-work, merkle trees en cryptografie. Fiat-maximalisten zijn ervan overtuigd dat geld moet rollen met een zeer hoge omloopsnelheid, maar zien een aantal belangrijke zaken over het hoofd. Iets waar bitcoiners zich veel beter van bewust lijken te zijn: alle eigenschappen van geld. 

Digitaal geld is vrij gemakkelijk snel te versturen en onder te verdelen in kleinere eenheden. Iedereen kan tegenwoordig een token lanceren die snel over het internet te versturen is. Maar is het niet minstens even belangrijk dat geld ook waardevast is richting de toekomst, voorspelbaar en onafhankelijk van een derde partij?

Satoshi heeft niet voor niets het Byzantine generals problem opgelost. Wat is het nut van een valuta waarin vertrouwen weer wordt geherintroduceerd na de lancering van een monetair systeem dat vertrouwen overbodig maakt? Nota bene het vertrouwen in instituties die al jarenlang destructief monetair beleid voeren ten opzichte van het spaargeld van normale burgers?

Waarschijnlijk zijn centrale banken van mening dat het belangrijker is dat geld snel is te verplaatsen, tegenover het behouden van waarde over tijd. Of zou behoud van monetaire macht hier ook een rol spelen?

Volgend week gaan we kijken wat de effectiviteit van CBDC’s is, maar ook welke gevaren erbij komen kijken. Wat ook interessant is om te weten, wat de verschillen zijn tussen bitcoin en CBDC’s.