De Nederlandse bitcoinsector gaat gebukt onder hoge kosten om aan de anti-witwasregels te voldoen. Onlangs las je in editie 213 de kant van het verhaal van de Verenigde Bitcoinbedrijven Nederland, met inzichten van VBNL-voorzitter Patrick van der Meijde. Een reactie van De Nederlandsche Bank (DNB) zélf liet langer op zich wachten, maar inmiddels heeft Focus ook van hen commentaar mogen ontvangen. We belichten de zaak dus graag nog een keer, met de antwoorden van DNB-woordvoerder Tobias Oudejans.

Het onderwerp van gesprek zijn de hoge toezichtkosten voor bitcoinbedrijven in Nederland. Lees ook vooral eerst editie 213 terug als je niet helemaal op de hoogte bent van dit probleem. VBNL heeft namelijk een rechtszaak aangespannen tegen de DNB.

1. De toezichtkosten blijken in de praktijk hoger uit te vallen dan steeds is begroot. Wat zijn daarvan de redenen?

“Wanneer een nieuwe sector onder toezicht gebracht wordt, is het op voorhand lastig te voorspellen hoeveel capaciteit er nodig is. De inschatting van het aantal in 2020 te verwachten registratie-aanvragen was moeilijk te maken, omdat niet precies te achterhalen was hoeveel partijen cryptodiensten verleenden die binnen de reikwijdte van de wettelijke definitie vielen”.

“Een eerste inventarisatie in september 2019 leverde ca. 110 geïnteresseerden op. Uiteindelijk hebben 57 entiteiten een registratie aangevraagd in 2020”.

“Daarnaast zijn de meeste toezichtactiviteiten niet af te schalen, zoals het registreren van nieuwe toetreders en het opvolgen en signalen over illegale partijen. Zie ook onze ZBO-verantwoording 2022.”

“Overigens heeft de minister van Financiën in een brief aan de Tweede kamer van 16 februari 2023 (Kamerstuk vergaderjaar 2022-2023, 31 477, nr 88.) op basis van een onderzoek van de Stichting Economisch onderzoek (SEO) geconcludeerd dat de geconstateerde kosten van het toezicht op cryptodienstverleners niet disproportioneel zijn, en de regeldruk daar gerechtvaardigd is omwille van een integer financieel stelsel”.

2. Hoe ziet de eindafrekening van het boekjaar 2022 eruit? Hoe is te verklaren dat voor 2023 weer extra begroot?

“Zie de verantwoording op onze website. DNB heeft in 2022 3 miljoen euro aan kosten gemaakt voor de cryptosector. De begroting over 2022 bedroeg 2,7 miljoen euro”.

“Zoals in de ZBO begroting 2023 terug te lezen valt, neemt de begroting toe met 1,2 miljoen euro ten opzichte van 2022 vanwege de aanhoudende capaciteitsdruk op registraties en toetsingen. Daarnaast worden uitgestelde activiteiten uit 2022 in 2023 ingehaald en verwachten we meer juridische expertise in te zetten dan in 2022 was begroot. Wij monitoren de inzet en daaruit voortkomende kosten doorlopend. In 2021 en 2022 hebben we bijgestuurd door het niet uitvoeren van enkele toezichtonderzoeken. In 2023 kan daar geen sprake meer van zijn”.

3. We tellen 33 aanbieders in het register. Wordt het totaal gedeeld door alle aanbieders op de lijst? Sommige critici hebben het over 300.000 euro per jaar per aanbieder aan kosten.

“Dit geldt alleen als je een grote aanbieder bent. De kosten worden over alle geregistreerde aanbieders verdeeld. In de Regeling bekostiging financieel toezicht van 2021 en 2022 is rekening gehouden met de draagkracht van de verschillende instellingen onder toezicht door verschillende bandbreedtes en tarieven te hanteren”.

“Hierdoor krijgen ondernemingen met een kleinere omzet ook een lagere factuur, en ondernemingen met een grotere omzet een hogere factuur. Bovendien is de factuur gemaximeerd in relatieve zin (max 10% van de omzet) en in absolute zin (450.000 euro in 2021 en 900.000 euro in 2022). Voor de meeste aanbieders geldt dat hun rekening lager is dan 300.000 euro”.

“Ter illustratie: In totaal zijn er 33 cryptodienstaanbieders bij wie over de periode 2022 kosten in rekening zijn gebracht door DNB voor toezichthandelingen. De mediaan van de kosten voor deze 33 aanbieders bedraagt 31.696 euro. Dit betekent dus dat bij 16 aanbieders meer dan 31.696 euro in rekening is gebracht en bij 16 aanbieders minder dan 31.696 euro”.  

4. Zijn jullie verrast dat de VBNL actie heeft ondernomen en naar de rechter is gestapt vanwege de hoge toezichtkosten? Wat is jullie standpunt over deze rechtszaak?

“De betreffende cryptodienstverleners hebben eerder bezwaar bij DNB ingediend tegen de besluiten over de doorberekening van de doorlopende toezichtkosten, na bezwaar bestaat altijd de mogelijkheid om een beroepsprocedure bij de rechter te starten”.

“De keuze om naar de rechter te stappen was ons al enige tijd bekend. Ons standpunt is bij de rechtbank toegelicht en opgenomen in de pleitnota. Voor een toelichting op het standpunt van DNB verwijzen wij naar die pleitnota (bekend bij de redactie, red.). De rechter heeft nu 6 weken om uitspraak te doen. Die termijn kan nog met een extra 6 weken worden verlengd. Verder kunnen wij niet op de zaken vooruitlopen”.

5. Wat betekent de MiCA voor de DNB? In de wandelgangen wordt gefluisterd dat de AFM de toezichthouder wordt per medio 2024?

“De minister van Financiën neemt het besluit over de taakverdeling van het toezicht onder MiCAR. Wat zeker is, is dat met MiCAR meer instellingen onder toezicht komen en dat dit toezicht uitgebreider zal zijn dan in de huidige situatie”.

6. In de praktijk zijn er aanbieders actief die niet op jullie lijst staan, maar wél crypto’s en crypto-derivaten aanbieden aan Nederlandse accounts? Wat kunnen jullie hiertegen doen?

“Naast de beoordeling van nieuwe registratie-aanvragen houden wij doorlopend toezicht op de naleving van de vereisten uit de Wwft en de Sanctiewet 1977. DNB doet dit risicogestuurd, op basis van de daarvoor ontwikkelde toezichtsystematiek die voor alle onder DNB toezicht staande sectoren van toepassing is.  Aan de hand van een jaarlijkse uitvraag (de vragenlijst integriteitsrisico’s) worden keuzes gemaakt over waar op wordt ingezet. Dit kan bijvoorbeeld een themaonderzoek zijn, waarbij de naleving van een specifiek vereiste bij meerdere instellingen wordt onderzocht, of een onderzoek bij één partij waar de risico’s groot lijken te zijn.

Daarnaast heeft DNB een team Handhaving Illegalen, dat zich richt op het beëindigen van dienstverlening binnen de onder haar toezicht staande sectoren zonder de daarvoor vereiste registratie of vergunning. Wanneer hier sprake van is, heeft dit team een aantal (bestuursrechtelijke) instrumenten die het kan inzetten. Dat loopt van een waarschuwingsbrief tot een last onder dwangsom of een boete.

Wanneer het is toegestaan toezichtsvertrouwelijke informatie te delen met andere toezichthouders dan doen we dat”.

7. Heeft Binance al een registratie binnen of zit deze partij nog in de procedure? 

“Alle instellingen die een registratie van DNB hebben zijn te vinden in het register van DNB“.  

8. Litebit heeft onlangs aangekondigd te gaan stoppen als aanbieder. Wat betekent dit voor hun registratie en tot wanneer moet een partij nog toezicht betalen? 

“Als een instelling er voor kiest om haar dienstverlening te stoppen, kan zij DNB verzoeken om de registratie door te halen. De instelling krijgt een factuur voor het deel van het jaar waarin het geregistreerd staat. Deze datum hoeft niet gelijk te zijn met het moment dat een partij stopt”.