Een wallet is geen echte portemonnee, een coin is geen coin, je bitcoin zitten trouwens ook niet in een hardware wallet. Je balans is zelfs geen balans, maar een verzameling UTXO’s. Miners staan niet echt in de grond te hakken en wist je dat er nooit precies 21 miljoen bitcoin zullen zijn? Wat!? Ja, bitcoin is niet wat het lijkt en in dit artikel gaan we daar wat dieper op in.

Ben je klaar om tot een aantal nieuwe, verrassende inzichten te komen? Lees snel deze Focus-editie verder, geschreven door Aaron van Bitcoin-Partner!

21 miljoen is niet wat het lijkt

Zullen we met een leuk weetje beginnen? Alhoewel bitcoiners alles via hun node kunnen verifiëren weet niet iedereen dat het protocol nooit 21 miljoen bitcoin in circulatie zal brengen. Het maximale aantal dat het protocol ooit aan miners zal belonen is om precies te zijn: 20.999.999,9769 BTC. Bitcoin is dus nog iets schaarser dan velen denken! 

In tegenstelling tot het minen van goud, is bitcoin minen een digitale activiteit. De vrijgave van nieuwe bitcoin vindt plaats omdat miners meedoen aan een energie-intensief proces, proof-of-work. Doordat miners energie moeten spenderen in de fysieke wereld, is deze vrijgave gereguleerd via een kostbare competitie.

Juist omdat het minen energie kost, legt proof-of-work beperkingen op aan de mogelijkheden in de digitale wereld. Miners kunnen daardoor wel 51% van de hashrate bemachtigen, maar de noderunners bepalen uiteindelijk welke regels er worden gevolgd. Niemand kan sjoemelen met transacties en satoshi’s kopiëren is onmogelijk. Een UTXO kan hierdoor dus echt maar één keer worden uitgegeven.

Dit is nog maar het begin, want ja: bitcoin is niet wat het lijkt!

10 minuten is maar een gemiddelde

Iedere 10 minuten voegen miners in een nieuw block transacties toe aan de blockchain. De winnende miner krijgt hiervoor een beloning, de blockreward. Toch duurt het niet exact 10 minuten om een blok te produceren, ondanks dat dit wel vaak zo wordt beschreven.

Het produceren van een blok duurt net zolang totdat één van de miners een getal raad tussen 0 en een door de moeilijkheidsgraad vastgelegd nummer. Iedere 2016 blokken reguleert het protocol zichzelf. Het bekijkt op dat moment of de gemiddelde streeftijd van 10 minuten is behaald.

Hierna bepaalt het een nieuwe target door het voor de miners moeilijker of juist makkelijker te maken om een blok te vinden. Bitcoin produceert dus gemiddeld om de 10 minuten een blok, maar niet exact elke 10 minuten.

Wie trouwens denkt dat ontwikkelaars dit makkelijk kunnen veranderen heeft het mis. Ontwikkelaars kunnen wel code wijzigingen indienen, maar zijn geen eindbazen. Bitcoin heeft geen CEO, zelfs Satoshi heeft niet meer invloed op bitcoin dan jij of ik. Hoe dit precies werkt kun je in dit eerdere Focus-artikel lezen.

Voordat we dieper ingaan op de aspecten van bitcoin die anders zijn dan ze lijken, nemen we eerst een belangrijk uitstapje naar optische illusies en geloofssystemen.

Optische illusies en geloofssystemen

Wie kent de tekeningen van Escher niet? Vrijwel iedereen is bekend met optische illusies. Visuele waarnemingen waarbij kleuren, vormen, afmetingen of bewegingen bij nader inzien niet overeenkomen met de werkelijkheid.

De meeste mensen vinden dit fascinerende verschijnselen, omdat er niet altijd een verklaring voorhanden ligt. Goochelaars en regisseurs maken daarom op een vermakelijke manier gebruik van optisch bedrog, zoals vervorming van licht of beperkingen van onze visuele systemen.

Ook spelen ze met onze verwachtingen en veronderstellingen over hoe dingen eruit zouden moeten zien. Wat de onderliggende verklaringen voor een illusie ook zijn, ze hebben op een bepaalde manier te maken met hoe onze hersenen visuele informatie verwerken en interpreteren. We trappen er ook bijna allemaal in. Kijk nog eens naar de thumbnail van deze Focus-editie, was dit wel een kameleon?

Waar optische illusies vaak momentopnames zijn voor specifieke objecten, is een geloofssysteem een iets gecompliceerder onderwerp. Het zit in de menselijke aard om onze realiteit vorm te geven, en een werkelijkheid te creëren via een geloofssysteem. Denk aan religies, waarden, normen of specifieke overtuigingen.

We denken vaak dat we helemaal zelf tot nieuwe inzichten komen, toch vormen we een groot gedeelte van onze geloofssystemen door de informatie die we tot ons nemen. Dit kan op basis van logica en feiten zoals wiskunde. Maar ook door wat objectievere informatie zoals een documentaire, het nieuws of bijvoorbeeld dit artikel. Als mens zijn we, of we het nu willen of niet, veelal een product van onze omgeving. Denk bijvoorbeeld aan de taal die we spreken en cultuur, zoals de betekenissen die we geven aan de realiteit om ons heen.

Het kan geen kwaad om je te realiseren dat, net als bij optische illusies, ook onze geloofssystemen een vertekend beeld schetsen van de werkelijkheid. Dat we openstaan voor nieuwe informatie waarmee we onze realiteit vormgeven. Dit heeft invloed op onze beslissingen en de manier waarop we handelen.

Bitcoin als geloofssysteem?

De interesse en het geloof in bitcoin is een voorbeeld van hoe we open stonden voor de ontwikkeling van ons geloofssysteem over geld. Sommige mensen schrijven bitcoin direct af en staan niet open voor een prikkeling van hun werkelijkheid.

Het is ook niet makkelijk om onze vooroordelen opzij te schuiven en te geloven in een compleet nieuw monetair systeem. Iedere keer wanneer ik dacht bitcoin beter te begrijpen, kwam ik met nieuwe informatie in aanraking die mijn geloofssystemen overhoop haalde. Ik hoop dan ook dat het volgende gedeelte van dit artikel je verder aan het denken zet over wat bitcoin is.

De componenten van bitcoin

Bitcoin is een bijzonder fenomeen dat ons constant uitdaagt en onze geloofssystemen prikkelt. Maar is bitcoin zelf wel wat het lijkt? Laten we beginnen met wat bitcoin eigenlijk is. Bitcoin is een softwareprotocol, samengesteld uit verschillende componenten.

Het bestaat uit onder andere cryptografie, de aanpassing van de moeilijkheidsgraad, hashfuncties, merkle trees en andere digitale onderdelen. Al deze componenten bestaan uit computertaal en manifesteren zich als cijfers en letters op onze schermen. Door deze componenten samen te voegen heeft Satoshi Nakamoto het protocol in staat gesteld het eerste blok te produceren.

Alle mensen die een node runnen, delen een bestand met alle historische transacties die we de blockchain noemen. Zodra miners een nieuw block produceren, krijgen noderunners hiervan een update.

De laatste transacties worden toegevoegd aan de keten en zo ontstaat er een nieuwe UTXO-set. In de UTXO-set staat welke adressen eigendomsrecht toebedeeld krijgen over alle inmiddels geminede satoshi’s. Oftewel, door het samenvoegen van computertaal, bestaat er nu een wereldwijd, digitaal grootboek dat eigendomsrecht op digitale waarde weergeeft.

Coins en UTXO’s

Om het voor ons mensen makkelijker te maken dit concept in ons geloofssysteem op te nemen, noemen we de cijfers uit de UTXO-set “coins”. We doen net alsof het een coin is omdat het geld dat we de afgelopen duizenden jaren voornamelijk gebruikten gouden en zilveren munten waren. Dat is wat we associëren met geld. 

Wanneer we onze bitcoinwallet openen, kunnen we de totale balans zien van alle satoshi’s die we hebben ontvangen. We noemen dit een balans omdat het een opsomming is van alle satoshi’s op adressen gegenereerd uit onze private keys. Maar onze wallets voegen ze nooit volledig samen, omdat je wallet slechts een verzameling is van de UTXO’s die je bezit. In principe op dezelfde manier dat de inhoud van onze fysieke portemonnee bestaat uit verschillende briefjes en munten. Wanneer we een bitcoinuitgave doen die kleiner is dan een UTXO, krijgen we daarvoor “change” terug. Change is hetzelfde als wisselgeld in onze portemonnee en keert automatisch terug op een adres dat je beheert, als een nieuwe UTXO.

Wat we een wallet noemen is dus geen echte portemonnee, maar een softwareprogramma dat in verbinding staat met een node waardoor het de UTXO-set kan uitlezen. We proberen het slechts makkelijker te maken voor onze hersenen die graag visuele informatie verwerken. In feite hebben we het over cijfers en letters in de digitale wereld. Door met elkaar te communiceren geven onze wallets dit weer als iets dat wij makkelijker begrijpen. Het is daarom ook een veelvoorkomende vergissing dat we onze bitcoin kunnen bewaren in onze hardware wallet.

Hardware wallets en private keys

Op onze hardware wallet staat software die in de basis niet meer doet dan entropie genereren. Dit is een willekeurige reeks nullen en enen van 128 of 256 bits. Hieruit genereren we:

• de seed phrase;
• de private key;
• de public key
• onze bitcoin adressen.

De software van onze hardware wallet communiceert weer met onze software wallet. Door een public key in te voeren in een software wallet, kunnen we dus onze “balans” aflezen. Satoshi’s staan echter alleen in de meest recente UTXO-set (en daarmee op alle nodes), en dus niet in onze hardware wallet!

De hardware wallet genereert en bewaart slechts de private key, het toegangsbewijs tot of het eigendomsbewijs van onze bitcoin. Self-custody is dus niets meer dan het bewaren van de sleutel tot onze bitcoin, niet het bewaren van onze satoshi’s zélf op een digitaal apparaat. Zelfs de sleutel is dus niets meer dan een reeks nullen en enen – geen échte sleutel met een loper. 

Nodes, waar de magie plaatsvindt

Wanneer we een bitcointransactie versturen, versturen we dus geen coins in de fysieke wereld van bijvoorbeeld Nederland naar Mexico. We tekenen een transactie met onze private key, waardoor we het eigendomsrecht van de ene naar de andere UTXO overdragen. Dit vindt allemaal plaats op de nodes, op deze manier verifieert een wereldwijd leger van vrijwilligers alle transacties op het naleving van de juiste regels. Bitcoin is mede hierdoor van iedereen en daardoor ook van niemand.

Met coins die geen coins zijn, UTXO’s die we niet echt over een afstand versturen, wallets waarin geen coins zitten en sleutels die geen sleutels zijn, heeft de realiteit van bitcoin veel weg van een tekening van Escher. 

De laatste rel

Veel mensen veronderstellen dat bitcoin maar 4 tot 7 transacties per seconde kan verwerken in een blok. Dit is wél wat het lijkt en dat is géén bug. De bitcoin mainchain is namelijk een netwerk voor (definitieve) afwikkelingen, geen betalingsnetwerk. Door gebruik te maken van het lightningnetwerk schaalt het aantal betalingen op tot een onmeetbaar aantal. Met behulp van lightning kunnen we UTXO’s vastzetten, waardoor we ze oneindig vaak heen en weer kunnen sturen tussen lightningnodes.

Dit bewijst in principe dat een verhoging van de blocksize niet noodzakelijk was om alledaagse transacties zoals een kopje koffie met bitcoin te betalen. Bitcoin schaalt door gebruik te maken van extra lagen zoals lightning en Liquid.

Na de blocksize-war dachten veel mensen dat bitcoin maximalisten de scepter zwaaien over het protocol. De laatste rel omtrent Ordinals bewijst dat ook dit niet is wat het lijkt. Veel bitcoiners waren lyrisch over Taproot en de vlag hing uit toen de activatie was voltooid.

Nu blijkt echter dat Taproot niet alleen meer privacy en efficiëntere multisig transacties faciliteert. Het heeft ook de NFT’s mogelijk gemaakt in bitcoin. De jpegs vliegen om je oren en waar veel mensen niet van op de hoogte waren, Ordinals maakt het (met SegWit en Taproot als technisch gereedschap) ook mogelijk om de blocksize omhoog te schroeven.

Van 1 megabyte (MB) naar maar liefst 4 MB! Zo is de blocksize toch verhoogt, optioneel groter dan de 1 MB. Zelfs met de support van het overgrote deel van het netwerk, alleen voor een use case die veel mensen niet hadden voorzien.

Dat dit theoretisch kon wisten we al langer. Nu gebeurt het ook écht.

Een onverwachte rol voor Ordinals

Wie weet was dit de update die de wereld laat zien dat andere blockchains niet echt toegevoegde waarde hebben. Stel je voor dat je een NFT hebt op ethereum maar nu claimt iemand anders de eigenaar te zijn van jouw Jpeg op de bitcoin blockchain. En nu? Het zal waarschijnlijk aantonen dat digitale plaatjes geen echte toegevoegde waarde hebben.

Wat overigens wel opmerkelijk is, is dat bitcoiners die het hardst tegen censuur schreeuwen, nu in een rel zijn verwikkeld omdat mensen een (tijdelijke) use case hebben voor bitcoin die hen niet bevalt. 

De toekomst zal uitwijzen wat de gevolgen hiervan zijn. Wellicht zit het gevaar van deze verhoging niet in de kosten voor het opslaan van blockchain data. Het zou kunnen dat door de beperkingen van internet bandbreedte het synchroniseren van nieuwe nodes te lang duurt. Dit zou nieuwe noderunners kunnen afschrikken. Wat je ook vindt van plaatjes op de blockchain, ik denk dat dit meer mensen heeft laten inzien dat ook bitcoin updates niet zijn wat ze lijken.

En dus nogmaals: Bitcoin is niet wat het lijkt.

Bitcoiners zullen de volgende update daarom nog kritischer bekijken. Elke verandering brengt extra risico’s met zich mee en er is overduidelijk een stukje bewustzijn gecreëerd op dit vlak.

Stay humble, stack sats

De bekende podcaster Matt Odell zegt vaak “stay humble and stack sats”. Misschien is dat wel een goed motto voor bitcoiners.

Niemand heeft de waarheid in pacht en wellicht zien we belangrijke zaken volledig over het hoofd.

Ik ben voorlopig nog niemand tegengekomen die haarfijn kon uitleggen waarom bitcoin het verkeerde geloofssysteem is. Dat het beter is dan fiat, is een conclusie die inmiddels door miljoenen mensen is gemaakt.

Totdat we ontdekken waarom bitcoin de verkeerde keuze is, of hyperbitcoinisatie hebben bereikt, kan het geen kwaad om bescheiden sats te blijven stacken, maar ook open te staan voor nieuwe informatie die ons wereldbeeld verder vorm kan geven. Tot we daar zijn, hoop ik dat dit soort artikelen mensen helpen om met een kritische blik naar het leven te kijken.

Iedereen ziet bitcoin op zijn manier via een persoonlijk geloofssysteem. Wellicht als piramidespel, een digitale Jpeg kunsthal, als nieuw superieur monetair systeem, of iets daar tussenin.

Is bitcoin subjectief?

Bitcoin is dan ook echt uniek, het is een soort kameleon voor een spiegel en in elke situatie laat de kameleon een ander spiegelbeeld zien. Een soort subjectieve ervaring. Het is in ieder geval geen optische illusie omdat bitcoin niet bestaat uit massa, het is eigenlijk gewoon wiskunde.

Miljoenen mensen hebben het opgenomen in hun geloofssystemen en daarom zal het als idee niet meer verdwijnen. Daarmee is bitcoin ook geen fata morgana, het leeft als verifieerbare cijfers en letters op schermen in het digitale domein.

Het is via proof-of-work zelfs gekoppeld aan onze fysieke realiteit. De mensen die nog niet openstaan voor een verandering in hun geloofssysteem over geld kunnen hier nog alle tijd voor nemen. Ze kunnen echter niet meer ontkomen aan de economische realiteit van bitcoin in de wereld om hen heen.