In deel 2 van deze politieke special is er aandacht voor de kleinere partijen op basis van de huidige peilingen. De volgende partijen komen aan bod: CDA, ChristenUnie, Volt, Denk, SGP, FvD, BVNL, BIJ1, JA21, 50PLUS, de Libertaire Partij en de Piratenpartij. Lees ook vooral onze editie van afgelopen donderdag eens terug, waarin we de partijprogramma’s van grotere politieke partijen doorspitten. Welke plannen spreken jou aan?

Focus is een open nieuwsbrief. Steun ons met een vrijblijvende donatie!

Christen-Democratisch Appèl (CDA)

Het verkiezingsprogramma van het Christen-Democratisch Appèl (CDA) telt 97 pagina’s. Deze partij gold samen met de VVD en de PvdA als jarenlang de grootste partij van Nederland, maar sinds het aftreden van Balkenende in 2010 is de partij stuurloos geraakt. Wel was de partij onderdeel van Rutte 1 (minderheidskabinet), Rutte 3 en Rutte 4.

Bij de verkiezingen van 2021 wist de partij nog 15 zetels te behalen, inmiddels staat de partij van de nieuwe leider Henri Bontenbal op 3 tot 5 zetels. Daarmee rekent het publiek harder af met het CDA dan de VVD bijvoorbeeld. Bontenbal heeft een cultstatus gekregen (in het programma van Marcel van Roosmalen en Gijs Groenteman scandeerden ze minutenlang zijn naam met hem aan tafel) en ook in het Jeugdjournaal kwam Bontenbal als de meest sympathieke over van het hele stel. Toch is de verwachting dat het CDA een historisch dieptepunt uit hun partijhistorie tegemoet gaat.

In het programma leveren de woorden “bitcoin” of “crypto” geen hits op. De partij is op het gebied van energievoorziening een voorstander van “kleine kerncentrales”, waarvoor een meerderheid is in Nederland.

“We gaan door met de bouw van twee nieuwe kerncentrales met aandacht voor de voorwaarden die lokaal worden gesteld. Aanvullend gaan we aan de slag met kleine, modulaire kernreactoren.”

Op het gebied van belastingen wil het CDA hogere vermogens meer gaan belasten. De partij wil de belasting op arbeid verlagen en de belasting op vermogen (erf- en schenkbelasting) verhogen. De belastingkortingen worden niet meer inkomensafhankelijk, en ze willen meer tariefschijven invoeren.

Net zoals bijvoorbeeld NSC, wil het CDA dat het ‘werkelijke rendement’ van vermogen in box 3 belast gaat worden. Dus geen vast percentage zoals nu het geval is.

“In zo’n stelsel moet de kleine spaarder ontzien worden en moet er oog voor zijn dat niet elke waardeontwikkeling zomaar liquide gemaakt kan worden.”

ChristenUnie (CU)

Er is weinig te vinden over bitcoin (of crypto) in het programma of de standpunten van de ChristenUnie (CU). Bij deze partij duiken we in de ideeën rondom banken en de euro. Het is een langere lijst dan bij de andere verhalen, maar zeker niet uniek. Er zijn meer partijen die kritisch kijken naar de manier waarop we omgaan met de euro.

Net als bijna alle andere partijen heeft de CU diverse maatregelen voor ogen om de financiële sector te ‘hervormen en te verduurzamen’. Een aantal opvallende standpunten op een rij:

• De CU stelt dat de eurozone niet onvoorwaardelijk stabiel of duurzaam is. Ze benadrukken de noodzaak van duidelijke begrotingsregels en macro-economische afstemming om stabiliteit te waarborgen, maar erkennen dat het voortbestaan van de eurozone niet ten koste van alles moet gaan.
• Er wordt voorgesteld om De Volksbank, die momenteel in handen van de overheid is, om te vormen tot een coöperatieve bank en ‘terug te geven aan het Nederlandse volk’.
• Banken, verzekeraars en pensioenfondsen moeten volgens de CU verplicht worden om hun beleggingsportefeuilles te toetsen op klimaatimpact en gevoeligheid voor klimaatverandering. Denk daarbij bijvoorbeeld aan beleggingen in energieslurpende sectoren.
• Er wordt voorgesteld om een Europese autoriteit op te richten die toezicht houdt op verdachte geldstromen, om de integriteit in de financiële sector te versterken.
• De CU stelt voor dat de solvabiliteitsnormen voor banken, die afhankelijk zijn van het risiconiveau dat zij aangaan, moeten worden verhoogd om de betrouwbaarheid van banken te versterken.
• De partij bepleit de invoering van een internationale belasting op financiële transacties (Tobintaks) om financiële speculatie en de daarmee gepaard gaande risico’s voor de reële economie te verminderen. Nederland moet zich aansluiten bij landen als Frankrijk en Duitsland die deze belasting al hebben ingevoerd.
• De CU wil ‘high frequency trading’, het razendsnel handelen in financiële producten, beperken of zelfs verbieden, vanwege de risico’s en de destabiliserende effecten die dit kan hebben op de financiële markten.
• De partij is voorstander van een mechanisme waarbij een land dat consequent niet voldoet aan de criteria van de gemeenschappelijke munt, uit de eurozone is te zetten. Dit kan gepaard gaan met economische herstelprogramma’s en schuldverlichting, met behoud van EU-lidmaatschap en de mogelijkheid om in de toekomst weer toe te treden tot de eurozone.
• Ze staan sceptisch tegenover de introductie van een digitale euro, vooral als de noodzaak en het voordeel voor burgers niet duidelijk is.

Met name hun visie op de euro is sceptisch, de ChristenUnie lijkt de voordelen van een groot Europa (met daarbij de euro) af te wegen tegen de ook zeker aanwezige nadelen.

Volt

Volt is wat betreft hun standpunten over bitcoin/crypto duidelijk én onduidelijk. Omdat ze voor Europa zijn, is de partij van Laurens Dassen logischerwijs ook een groot voorstander van de digitale euro. Deze CBDC moet dan wel eigenschappen hebben van “privacy en non-programmeerbaarheid”. Dat lijkt contrasterend te zijn voor een centraal uitgegeven valuta.

“Om de monetaire soevereiniteit van de eurozone en daarmee de financiële soevereiniteit van de landen in de eurozone te beschermen, is Volt voorstander van het invoeren van de digitale euro, met sterke waarborgen op het gebied van privacy en non-programmeerbaarheid.”

Met ook het klimaat als punt die Volt hoog in het vaandel heeft, is het niet gek dat ze zich (op een verkapte manier) uitspreken tegen cryptominers. De partij wil het “water- en energieverbruik van datacenters omlaag” brengen. Je kunt als je verder denkt bitcoinmining hier ook onder scharen.

Tot slot: voor de stabiliteit van het financiële systeem wil Volt “een volledige integratie van de Europese kapitaalmarktunie en de bankenunie”. Meer centralisatie voor meer stabiliteit, dus, wat een tegenstrijdigheid lijkt te zijn met de bitcoinethos.

DENK

DENK is een Nederlandse politieke partij aan de linkerkant van het politieke spectrum. De partij ontstond in 2015 uit de van de Partij van de Arbeid afgesplitste fractie Groep Kuzu/Öztürk. De partij zet zich in voor “meer kennis over de migratiegeschiedenis”. Ook wil het termen als integratie en allochtoon afschaffen. In het verkiezingsprogramma van DENK (104 pagina’s) komen de woorden bitcoin en crypto niet voor. Wel is aandacht voor belastingen.

“We verschuiven belastingheffing. Dat doen we van arbeid naar vermogen en uitstoot door bedrijven. En van lagere inkomens naar (zeer) hoge inkomens. De Gini-coëfficiënt moet hierdoor dalen. Wij verhogen de inkomstenbelasting voor zeer hoge inkomens en verlagen de inkomstenbelasting voor lage en middeninkomens. Er komen hiervoor nieuwe belastingschijven.”

Kernenergie sluit de partij niet uit als optie, omdat atoomstroom bijna klimaatneutraal is. Op het gebied van privacy wil de partij het toezicht op algoritmen via de Autoriteit Persoonsgegevens versterken. Dat betekent meer budget en bindende bevoegdheden om de Autoriteit Persoonsgegevens beter te bewapenen tegen discriminatie en privacyschendingen.

DENK ziet het MKB als de aanjager van onze economie. Ze stelt een aantal centralistische maatregelen voor met meer macht voor de overheid:

• Wij voeren een kredietbank in voor kleine ondernemers.
• Er komt één overheidsbank om het MKB te financieren. Alle bestaande overheidsregelingen worden hieronder gebracht.

Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)

In het verkiezingsprogramma van de SGP voor 2023-2027 zijn er enkele punten die raken aan financieel beleid, toegang tot geld, en bankregelgeving. Hier zijn de specifieke aspecten uitgelicht:

1. Acceptatieplicht van Contant Geld: de SGP benadrukt het belang van toegang tot geld voor iedereen. Ze merken op dat op steeds meer plaatsen contant betalen niet meer mogelijk is. De partij pleit daarom voor een wettelijke acceptatieplicht van contant geld. Dit voorstel lijkt te komen vanuit een zorg voor inclusie en toegankelijkheid van financiële diensten voor alle burgers, ongeacht hun voorkeur of mogelijkheid tot digitale betalingen.
2. Toegang tot Bankrekeningen en Regelgeving: de SGP signaleert dat strenge regelgeving het voor veel organisaties en ondernemers moeilijk maakt om een bankrekening te openen. Ze erkennen de grote gevolgen van deze beperkte toegang, vooral in gevallen waar de risico’s op bijvoorbeeld witwassen relatief klein zijn. De partij stelt voor om meer balans in deze regelgeving te brengen, met als doel de toegang tot bankrekeningen te verbeteren. Dit punt suggereert een streven naar een evenwichtiger regelgevend kader dat enerzijds de risico’s van financiële criminaliteit beperkt, maar anderzijds ook recht doet aan de behoeften en uitdagingen van legitieme bedrijven en organisaties.

Deze punten weerspiegelen een focus op financiële inclusie en toegankelijkheid, waarbij de SGP probeert om een evenwicht te vinden tussen regulering ter voorkoming van financiële criminaliteit en het waarborgen van toegang tot basale financiële diensten voor zowel individuen als organisaties.

Forum voor Democratie (FvD)

FvD is de partij die cryptovaluta al langer op hun politieke agenda hebben staan. Ze pleiten niet alleen voor een bitcoinstandaard, ze accepteren ook bitcoindonaties, ze hebben een eigen initiatief ForumPay en ze hebben eigen NFT’s uitgegeven. Enfin: wat staat er in het partijprogramma?

Ten eerste: een versoepelde regelgeving met betrekking tot cryptocurrency’s. Het woord bitcoin wordt niet genoemd, maar wel op de website:

“In CBDC’s zien we de grote tegenhanger van Bitcoin en andere decentrale cryptovaluta. Daar waar Bitcoin poogt de macht van centrale banken te verkleinen, doet een CBDC precies het tegenovergestelde. FVD maakt zich grote zorgen over de programmeerbaarheid van CBDC’s.”

Op de pagina staat ook dat crypto’s een wettig betaalmiddel moeten worden, dat KYC-procedures tot een minimum worden beperkt en dat de CBDC “er nooit moet komen”. Verder wil de partij een bitcoinstandaard “verkennen”.

In een apart hoofdstuk gaat de FvD in het partijprogramma in op de digitale euro. Met als een van de punten: “De herinvoering van een eigen munt ten behoeve van eigen monetair beleid dat past bij de Nederlandse economie.” Daarmee hint de partij van Baudet eerder naar de gulden dan naar bitcoin als valuta.

Belang van Nederland (BVNL)

Onder leiding van Wybren van Haga en Henk Krol, heeft ook BVNL bitcoinplannen. Ze hebben zelfs – met hulp van bitcoiners – een heel hoofdstuk in hun partijprogramma aan bitcoin geweid. Hieronder zie je enkele passages:

In een tijdperk van constante veranderingen en technologische vooruitgang, is het cruciaal dat onze wetgeving en economie gelijke tred houden met de innovatie. Daarom presenteren wij, als BVNL, ons standpunt over waarom Bitcoin een wettig betaalmiddel moet worden in onze samenleving.

En verder:

Door Bitcoin als wettig betaalmiddel te erkennen, bevorderen we de geleidelijke overstap naar een stabieler financieel systeem. Bitcoin wordt niet beheerd door centrale banken en is immuun voor het soort beleidsmaatregelen dat tot financiële excessen en crashes kan leiden.

Ook heeft BVNL twijfels over CBDC’s, ondanks dat het wel efficiënte betalingen biedt en controle over het monetair beleid (zo stelt de partij zelf). Privacy, overheidsinmenging en de concentratie van macht blijven echter pijnpunten van de digitale euro.

Daarnaast accepteert de partij ook sinds enkele weken bitcoin (en lightning)donaties.

BIJ1

BIJ1, voorheen Artikel 1, is een Nederlandse politieke partij die eind 2016 is opgericht door activiste en voormalig TMF-host Sylvana Simons. Ze zat eerder bij DENK.
BIJ1 heeft als uitgangspunten ‘radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid’. Sinds de verkiezingen van 2021 heeft BIJ1 een zetel in de Tweede Kamer. Inmiddels heeft Simons afscheid genomen van de Haagse politiek, maar ze is nog wel lid van de partij. Rotterdammer Edson Olf is haar opvolger. In het programma van maar liefst 144 pagina’s is er geen aandacht voor bitcoin, crypto of monetaire denkbeelden.

Wel is er relatief veel tekst ingeruimd voor privacy-doelstellingen:

• We verbieden handel in privé-informatie volledig en minimaliseren verder het opslaan van privégegevens door bedrijven en overheid. Eind-tot-eind encryptie blijft gewaarborgd en wordt gestimuleerd. Scannen aan clientzijde, zoals in het chatcontrole-voorstel van de Europese Unie, wordt tegengehouden. Netneutraliteit blijft beschermd.

Onder het kopje “van privatisering naar nationalisering” staan een aantal opmerkelijke standpunten:

• We veranderen het belastingstelsel fundamenteel. Veel indirecte consumentenbelastingen worden afgeschaft. We vangen dit op door progressieve belastingen op inkomen en vooral op hoge vermogens en winst. Erf- en schenkbelasting worden sterk verhoogd. Zo komt er een einde aan de dynastieke werking van kapitaal.
• Er komt een limiet op vermogen, waarboven een marginaal belastingtarief van 100% geldt.
• We schalen de private effectenbeurs stapsgewijs af en vervangen deze door een collectief couponsysteem, waarin elke Nederlandse burger een gelijk aantal niet-verkoopbare coupons ontvangt op hun achttiende verjaardag. Deze coupons kunnen worden geïnvesteerd in publieke beleggingsfondsen en worden na overlijden niet geërfd door nabestaanden, maar wederom eigendom van de overheid. De overheid kan deze coupons vervolgens weer uitschrijven aan een volgende generatie.

JA21

Bij JA21 zoomen we in op de mogelijk relevante punten voor bitcoiners. Het verkiezingsprogramma van JA21 bevat specifieke standpunten met betrekking tot informatie, privacy, en de digitale economie. Hier zijn een paar opvallende aspecten:

1. Privacy en Informatiestromen: JA21 stelt dat de grote informatiestromen die door ondernemingen en overheden worden verzameld, principieel op gespannen voet staan met de privacy van individuen. Ze benadrukken dat Nederland een vrije samenleving moet blijven, waar mensen niet constant gecontroleerd en gemanipuleerd worden, en dat autonome keuzevrijheid gewaarborgd blijft.
2. Vrijheid van Meningsuiting en Social Media: De partij maakt zich zorgen over de huidige toestand van vrijheid van meningsuiting op sociale media, die bedreigd wordt door wat zij zien als eenzijdige censuur. JA21 wil dat de rechter beslist over de toelaatbaarheid van uitingen op deze platforms, in plaats van de bedrijven zelf.
3. Data Verzamelen en Handel: JA21 wil het verzamelen en verhandelen van data van burgers door bedrijven en overheden aan banden leggen om machtsmisbruik tegen te gaan.
4. Verantwoordelijkheid voor Datalekken: De partij pleit ervoor om overheid en bedrijven verantwoordelijk te stellen voor datalekken en stelt voor dat er compensatie moet zijn voor de gedupeerden.
5. Digitale Economie en Innovatie: JA21 toont steun voor innovatie in de digitale economie, inclusief het omarmen van Bitcoin. Ze pleiten voor het behoud van contant betalen en zijn tegen de introductie van een digitale Euro en een EU Digital Wallet, waarmee ze de nadruk leggen op individuele economische vrijheid en een open internet.

Samengevat, het verkiezingsprogramma van JA21 legt een sterke nadruk op het beschermen van persoonlijke privacy, het waarborgen van vrije meningsuiting op digitale platforms, het beperken van de macht van zowel overheden als grote technologiebedrijven in de digitale sfeer, en het ondersteunen van innovaties zoals bitcoin, terwijl het traditionele financiële praktijken zoals contant betalen in stand houdt.

50PLUS

Wat betreft 50PLUS kunnen we kort en bondig zijn. Niet alleen omdat het verkiezingsprogramma maar 15 kantjes inhoudt, maar ook omdat er weinig bitcoinzaken aan bod komen. Crypto, bitcoin, mining, datacentra en privacy komen er geen enkele keer voor. Over de digitale euro wordt geen woord gerept of geroerd en het woord “banken” wordt alleen gebruikt in de context van “identiteits- of pasfraude” die vroegtijdig moet worden gesignaleerd.

In de stemgids van Bitonic via bitcoin.nl staat gelukkig meer, bijvoorbeeld over het monetair beleid:

“Onze partij is niet voor niets ongeveer net zo oud als Bitcoin (2009). De ultra lage rente en ‘quantitative easing’ hebben de rekenrente van het pensioenstelsel omlaag gemanipuleerd.”

En:

“50PLUS ziet weinig toegevoegde waarde aan een digitale euro (CBDC)”

De Libertaire Partij

De Libertaire Partij (LP) streeft naar “een vrije wereld; een wereld waarin niemand wordt gedwongen zijn of haar leven en eigendom op te offeren ten gunste van anderen” en gaat hierbij uit van het non-agressieprincipe, dat stelt dat je alles mag doen met je eigendom. In de vorige verkiezingen is er steeds tussen de 0,01% en 0,05% van de stemmen behaald, terwijl er circa 0,67% van de stemmen nodig is voor één zetel.

De LP is bij uitstek de partij in Nederland die als bitcoinvriendelijk is te bestempelen. De afgezwaaide lijsttrekker, Robert Valentine, heeft met bitcoin Boris van de Ven het veelbekeken Youtube-programma V for Valentine (ca. 60.000 kijkers). Zijn opvolger Tom van Lamoen is bij de gemeenteverkiezingen in de Amersfoortse gemeenteraad verkozen voor de lokale partij Amersfoort voor Vrijheid. Van Lamoen was ook één van de sprekers van de afgelopen Bitcoin Amsterdam 2023 en profileert zich sterk als bitcoinpoliticus.

De LP streeft naar een kleinere overheid met zo min mogelijk belastingen. Er moeten geen meer banken gered worden met belastinggeld. De rentebepaling is aan de markt. Inflatie is te verminderen door minder geld bij te drukken.

Het ongeremd bijdrukken van euro’s (monetaire expansie) verstoort een goed functioneren van de economie en ondermijnt de koopkracht. Het spaargeld en de pensioenen lijden hieronder, terwijl bijna alle Europese overheden worden bevoordeeld. Deze ongezonde prikkel is het resultaat van ongezond financieel beleid.

Het woord “bitcoin” komt twee keer voor in het verkiezingsprogramma (25 pagina’s), net zoals het woord “cryptovaluta”.

Een systeem van vrij bankieren zou veel problemen in de financiële sector oplossen. Iedereen mag andere betaalmiddelen gebruiken, zoals Bitcoins, buitenlandse valuta of een lokale munteenheid.

Banken moeten failliet kunnen gaan en er zal ook gezocht moeten worden naar alternatieven. Er zijn prachtige alternatieven voor de traditionele banken in de vorm van crowdfunding of cryptovaluta zoals Bitcoin. Met die cryptovaluta is de kiem gelegd voor decentraal betalingsverkeer en kredietverstrekking die gescheiden kan blijven van de investeringstakken van grote financiële instellingen. Banken, die hierbij veel te verliezen hebben, lobbyen echter bij overheden om deze innovaties juist tegen te houden.

De Piratenpartij

De piraten doen ook deze verkiezingen weer mee, tot op heden heeft de Piratenpartij nog geen zetel kunnen bemachtigen in de Tweede Kamer. Wel heeft de partij altijd een aantal standpunten en talking points die aansluiten bij de bitcoinethos.

Zo omvat het partijprogramma (altijd) diverse punten die gericht zijn op digitale zaken, privacy en de financiële sector. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste aspecten:

1. Minister van Digitale Zaken: de Piratenpartij pleit voor een minister van Digitale Zaken die ICT-kennis integreert in de besluitvorming, ook binnen de ministerraad.
2. Digitale Vrijheid: ze benadrukken het belang van internet als communicatiemiddel en verdedigen de vrijheid van het internet op nationaal, Europees en mondiaal niveau.
3. Digitale Veiligheid: de partij stelt voor om de functie van Chief Information Security Officer (CISO) te verplaatsen naar het ministerie van Digitale Zaken.
4. Ethisch Hacken: er komt een beloningssysteem voor het melden van kwetsbaarheden door ethische hackers.
5. Bureau ICT-toetsing (BIT) Versterken: de Piratenpartij wil dat het BIT meer bevoegdheden krijgt en ondergebracht wordt bij het ministerie van Digitale Zaken.
6. Toezicht op Algoritmen: de partij wil toezicht houden op algoritmen die invloed hebben op mensen, zoals prijsbepaling op online markten.
7. Bevorderen van Open Hard- en Software: er wordt gestreefd naar het gebruik van open hardware en software binnen de overheid.

Tot slot

Goed, woensdag gaat Nederland dus weer naar de stembussen. En bitcoin? Dat netwerk tikt gewoon door. Ook met een nieuwe Nederlandse minister-president.

PS. Een quote uit een van de beste sci-fiboekenseries ooit:

“The major problem—one of the major problems, for there are several—one of the many major problems with governing people is that of whom you get to do it; or rather of who manages to get people to let them do it to them.

To summarize: it is a well-known fact that those people who must want to rule people are, ipso facto, those least suited to do it.

To summarize the summary: anyone who is capable of getting themselves made President should on no account be allowed to do the job.”

― Douglas Adams, The Restaurant at the End of the Universe

Als je onze artikelen geschreven met een bitcoinbril kunt waarderen, overweeg dan om ons te steunen met een vrijblijvende donatie. Je bijdrage helpt ons om deze nieuwsbrief open aan te blijven bieden. Steun ons met een bitcoindonatie!