21 juli, Mercado Central de Santa Tecla.

Het is warm en we zijn in de iets minder ontwikkelde wijk in de hoofdstad van El Salvador. Na eerder bitcoin te hebben achtervolgd als een echte fanboy, is het nu tijd om iets genuanceerder naar de adoptie van het digitale internetgeld in het Centraal-Amerikaanse land te kijken. De setting? Een lokale markt in het zuidwesten van San Salvador.

Hoe is het voor de doorsnee local? Wat hebben ze allemaal meegekregen van bitcoin? Met de hulp van Jorge Emilio Rivas en Erika Perez struinen we de markt over. Vandaag lees je het verhaal van negen El Salvadoranen.

Van criticaster Pedro tot fervent gebruiker Vladi en van de onwetende Douglas tot nieuwsgierige José.

Pedro vertelt…

Beginnend met Pedro. Hij verkoopt limoenen en watermeloenen en is het eerste ‘slachtoffer’ van een gesprek over bitcoin. Off the record maakt hij een grap met een nogal serieuze ondertoon:

“Deel dit maar niet met Bukele, want hij zal mij in de gevangenis gooien. Hij is een rat.”

Nou, dat is een goed begin! Deze uitspraak zegt genoeg: Pedro is absoluut geen fan van het plan van de president.

“Bukele is een leugenaar. De prijs gaat alleen maar omlaag. In het begin zag ik voordelen, maar nu het omlaag gaat heeft het geen nut.

Pedro heeft wel de $30 van Chivo gekregen, maar dit geld er direct uitgehaald om de app vervolgens ook direct te verwijderen. Bitcoin in één zin? De marktverkoopman vat het als volgt samen:

“Ik denk dat bitcoin een tijdelijke valuta is. Het gaat omlaag en het verdwijnt langzaam maar zeker weer.”

Fruitverkoper Douglas

Nummer twee is Douglas, eigenaar van een groente- en fruitkraampje die hij van z’n vader heeft overgenomen toen hij overleed.

Het was direct duidelijk: hij heeft geen idee wat bitcoin is. Hij heeft vorig jaar iemand anders aangewezen om de gratis $30 te claimen. Douglas is niet vaak online en vertelt dat hij alles rondom bitcoin absoluut niet snapt.

Hij heeft wel een prepaid simkaart, maar zet hier iedere maand maar $3 of $4 dollar op. De fruitverkoper heeft daarom nauwelijks toegang tot internet.

Het was een ding dat vaker gebeurde: ‘slimme gasten’ gingen bij onwetende burgers lang om te helpen met het claimen van het gratis geld. Hij gaf daarbij zijn DUI-informatie aan iemand anders en liet die personen de registratie doen. Vorige week las je al hoe de KYC-procedure van Chivo werkt.

Douglas doet alles met puur cash geld. Hij heeft geen bankrekening.

Een samenvatting van één zin over bitcoin lukt de Salvadoraan niet: “Nada.” Hij weet alleen dat er marketing is, maar weet er “geen zin, zelfs geen woord” over te zeggen. Hij heeft ook van niemand anders in de markt gehoord die bitcoin accepteert en denkt dat het alleen in de meer toeristische regio’s geaccepteerd wordt.

Dat betekent niet veel goeds voor de rest van de dag; maar wees niet getreurd. De volgende 7 personen hebben verrassende verhalen te delen! En sommigen van hen accepteren wél bitcoin, zoals Vladi.

Bitcoiner Vladi

In een klein kraampje staat Vladi ons te woord. Hij is de buurman van Jorge en Erika en dus wisten we van te voren al dat hij bitcoin accepteert. En hoe! Elke dag tot wel 15 betalingen, zo vertelt hij. En sinds dit interview geeft hij zelfs 15% korting op bitcoinbetalingen!

Vladi is eigenaar van een winkeltje genaamd Mastro Super Tienda. Als het even kan promoot hij bitcoin ook, getuige bovenstaande poster én de kortingen. Wel houdt hij alles aan in dollars, in de Chivo of Strike-wallet. Tegelijkertijd betaalt hij in de buurt als het kan graag met bitcoin.

“Er zijn alleen maar weinig mensen die bitcoin kennen.”

Vladi ziet bitcoin vooral voor e-commerce (comercio electrónico) en niet zo zeer als spaarmiddel. Toch is hij erg enthousiast. Als je ’emergency beer’ bestelt en met bitcoin betaalt, krijg je dit zelfs aan huis bezorgd.

In het begin was hij erg terughoudend en voorzichtig met bitcoin en dacht dat het een scam was. Nadat klanten vroegen of ze er mee konden betalen, is hij zich er in gaan verdiepen (met de hulp van Jorge Emilio van MyFirstBitcoin).

Hij gebruikt zowel Chivo als Strike (zoals hij in onderstaande foto laat zien) en probeert ook om het geld tussen de verschillende apps heen en weer te sturen. Hij is fan!

“Uiteindelijk gaat iedereen meedoen en bitcoin accepteren. Bitcoin is hier en wij moeten ons aanpassen.”

Desenya Salmeron (30)

We gaan door naar Desenya. Ze werkt al sinds ze tien jaar oud is op de markt, waar ze groente en fruit verkoopt. Ze accepteert alleen contant geld en heeft nooit een digitale betaling gedaan of ontvangen:

“Ik ben niet per se tegen de overheid, maar bitcoin heeft mijn aandacht gewoon niet.”

“Ik zie wel dat mensen in supermarkten digitale betalingen doen, maar ik ben blij met cash. Voor mij is bitcoin tijdverspilling. Je moet erin investeren en dan winst maken. Mijn broer deed dat, maar hij verloor alleen maar geld.”

José Alberto Escobar

Vervolgens José. Hij valt met de deur in huis: “Ik heb nog nooit bitcoin gebruikt.” José verkoopt seafood, waarvoor hij elke dag naar de ‘fish farms’ buiten de stad gaat. Wat hij weet van bitcoin?

“Ik weet dat bitcoin ooit iets wereldwijds wordt. En dat we er hier in El Salvador voordeel uit gaan halen. Ik ben er erg benieuwd naar, maar het is moeilijk om te begrijpen. Ik wil heel graag bitcoin accepteren, maar ik weet niet hoe.”

De visboer heeft Chivo wel gedownload en de $30 geclaimd, maar zijn telefoon werd gestolen. Daarna heeft hij nooit meer de app op zijn nieuwe smartphone geïnstalleerd. Hij heeft geen bankrekening en gebruikt alleen cash geld.

“Ik ken wel mensen die bitcoin gebruiken voor betalingen vanuit de Verenigde Staten. Mijn vriend doet dat, en ze doen dit met bitcoin zodat hij dan niet naar de bank hoeft, om daar dan lang in de rij te staan.”

Opmerkelijk genoeg zijn het niet de transactiekosten die bitcoin aantrekkelijk maken, maar vooral het gemak van een directe digitale geldontvangst. Na een maand in El Salvador is dat goed te begrijpen: er staan altijd lange rijden bij de pinautomaten. Helemaal op de 15 en 30e van de maand, als men het salaris uitbetaald krijgt in de vorm van een cheque.

De niet-technische Jacqueline

Hetzelfde geldt voor Jacqueline. Ze is tevens visboer en buurman van José Alberto. De vrouw hoorde van ons gesprek (dat nogal veel aandacht kreeg op straat) en haakte aan.

Ze wil naar eigen zeggen zelfs duizend dollar in bitcoin investeren. Maar wederom:

“Technologie is niet mijn vriend. Ik gebruik alleen Facebook en WhatsApp op mij mobiel. Ik heb ook alleen maar WiFi als ik thuis ben en hier op de markt niet; en thuis is zo’n 2 uur rijden vanaf de hoofdstad. Daarom heb ik nog nooit bitcoin gebruikt.

Maar in mijn bankrekening krijg ik geen rente meer. Het voelt alsof ik dollars bij de bank verlies.”

Jacqueline vertelt hoe een paar jaar geleden nog een pond vis – zie de foto hierboven – verkocht voor $3,50. Vandaag de dag betaal je voor deze zelfde vissen $6, en daar is ze niet blij mee.

“Ik wil graag dat de prijzen omlaag gaan.”

Margarita Beloso

Margarita van het vleeskraampje is wél beter bekend met bitcoin. Ze heeft de $30 geclaimd, alles uit de app gehaald om er later toch weer $5 op te zetten om zo toch te kijken hoe de bitcoinprijs verandert, omdat ze toch wel nieuwsgiering is “naar het gedrag van de markt”.

Voordelen ziet ze (nog) niet:

“Bitcoin is een volatiele munt. Als de prijs omhoog gaat heeft het voordelen, maar nu niet.”

Ze heeft Chivo nog steeds op haar mobiel maar nog nooit heeft iemand gevraagd om met bitcoin te betalen. Maar toch wil ze het wel accepteren. De 30-jarige heeft overigens wél een bankrekening en ook accepteert ze creditcard betalingen op een andere locatie van haar winkel. “Op deze markt in Santa Tecla gebruikt iedereen alleen maar contant geld”, aldus Beloso.

Ze krijgt wel geld uit Amerika opgestuurd, maar dit gaat gewoon met wire transfers. Voor haar maakt het niet uit hoe dat gebeurt, sinds de ‘verzender’ de kosten maakt en niet de ontvanger.

Haar zwager accepteert ook bitcoin in zijn restaurant. Op bovenstaande foto laat Margarita vol trots haar Chivo-wallet zien, waarna ze haar eerste bitcoinbetaling accepteerde: $2.

Elida Tobanchez

Vanuit het niets liepen we ineens een Chivo-sticker tegen het lijf. Het behoort toe aan de medicijnwinkel van Elida. De sticker kreeg ze van Chivo zelf, vlak nadat de bitcoinwet vorig jaar september van kracht ging. Ze vertelt hoe ze in één jaar tijd één betaling heeft ontvangen met bitcoin.

Het ging om een betaling $100, en na ook de $30 te hebben geclaimd had ze een lange tijd zo’n $130 in haar wallet. Toen de winst uitbleef, haalde ze $90 uit de app en liet ze $40 in de wallet staan. De koers begon echter te dalen, waardoor er amper iets van overbleef. Toen heeft ze de bitcoinwallet maar verwijderd, want “ik wilde het alleen hebben voor de winst”.

Ondanks dat haar bedrijf vooral duurdere producten aanbiedt, accepteert ze alleen cash. Voor haar idee was ze de enige in de hele markt die bitcoin accepteerde. Als iemand met bitcoin wil betalen zal ze direct zonder na te denken de app weer installeren:

“Ik raak geen deals kwijt als ik het accepteer. Daarom heb ik de sticker er nog steeds op. Het is gewoon een extra betaaloptie.”

Elida heeft een klant in de Verenigde Staten (Houston), naar wie ze de medicijnen opstuurt. Maar deze mensen gebruiken gewoon bankbetalingen. Als de klant wél wil betalen met bitcoin, accepteert ze het. Dat is echter niet het geval.

Tot slot weet ze dat in El Tunco en El Zonte veel meer gebruik gemaakt wordt van bitcoin. “Maar daar is toerisme, waardoor het gebruikt wordt. Er is daarnaast ook educatie nodig, in het bijzonder hier op deze markt. Niemand snapt het hier.”

“De overheid brengt ons van de markt niet bij elkaar. Ze geven alleen wat geld weg, maar doen verder niets.”

Ze had wel te maken met scammers. Er gingen mensen rond die hielpen om de $30 te krijgen, om vervolgens $25 terug te geven aan de mensen van wie ze de KYC-informatie hadden verkregen. Ze hielden $5 in hun eigen zak en maakten zo gebruikt/misbruikvan van het gebrek aan kennis.

Maria Escobar

Tot slot Maria, eigenaar van een klein kraampje met van alles en nog wat. Ze ziet wel dat bitcoin net als de dollar is. De verkoopster denkt terug aan vroeger:

“Vroeger verdiende ik mijn geld in colones, maar ik betaalde alleen maar dingen in dollars.

Ze denkt denkt dat het met bitcoin hetzelfde gaat zijn. Het nadeel is volgens de Salvadoraanse echter dat bitcoin digitaal is en dat daarom niemand er de controle over heeft: “Er is dus niemand die mij kan ‘supporten’.”

“Ik was niet heel nieuwsgierig naar de gratis $30, dus heb de app nooit gedownload. Wel hoorde ik verhalen van mensen die registreerden en dat het geld er dan niet (meer) was. Daarom heb ik het laten gaan. Nu accepteer ik alleen cash, maar als mensen in de toekomst ermee willen betalen, dan wil ik het accepteren!”

Conclusie

Het was een middag met een heel scala aan antwoorden: onwetendheid (Douglas), nieuwsgierigheid (José), opstandigheid (Pedro) en ook wel – een klein beetje aan – adoptie (Vladi). Het is wel treffend: El Salvador is hét bitcoinland, maar hyperbitcoinization is nog heel ver weg. Zelfs in de hoofdstad in de buitenwijken is de kennis nihil, laat staan in de provincie waar de adoptiegraad nog lager is.

Het grootste ‘probleem’ lijkt de prijsdaling te zijn geweest. De lol was er snel af voor iedereen die winst hoopte te maken.

Toch hebben de meeste mensen wel van Chivo en bitcoin gehoord. Maar dat is het dan ook wel. Educatie is een volgende belangrijke stap, want de andere kant van het vaak gehoorde verhaal is ook waar: er zijn maar weinig locals met een bankrekening. Maar dan komt er ook weer een ander probleem naar voren: het WiFi-probleem kwam ook een paar keer terug, wat bitcoin nog wat lastiger maakt.

Werk aan de winkel dus!

Ciao,
Arnold