“Ik ken bijna meer ondernemers die bitcoin accepteren, dan mensen die met bitcoin willen betalen.” Deze quote komt niet uit El Salvador, maar van Patrick van der Meijde. Hij is de medeoprichter van Bitkassa en ook de initiatiefnemer van Arnhem Bitcoinstad. Want als je wilt, kun je in de Gelderse hoofdstad prima overleven op bitcoin alleen.

Bitcoin in Nederland

Arnhem heeft wat dat betreft al een lange geschiedenis met bitcoin. Het begon allemaal in 2014, toen Bitkassa een bitcoin-kroegentocht organiseerde waar vijftien restaurants en cafeetjes aan meededen. Twee jaar later sloot de honderdste winkel zich aan: Burger King.

In 2014 en 2015 maakten studenten Informatica, Media en Communicatie kennis met bitcoin – en kregen ze 2,50 euro aan bitcoin, wat met de huidige wisselkoers overigens op zo’n 1.700 euro neerkomt. Daarover later meer, net als de verhalen van een handjevol ondernemers en hun ervaringen.

In deze editie van Bitcoin Focus artikel lees je het verhaal van een bierspeciaalzaak De Hoppenaar, kringloop De Schatkamer, chocolaterie Xoco, een yoghurtzaak en enkele andere ondernemers. Maar dit is slechts een kleine selectie van de locaties waar je met bitcoin kunt betalen. Als je naar de website arnhembitcoinstad.nl gaat, kun je zien dat je bij zeventig ondernemers terecht kunt met jouw bitcoin.

De Hoppenaar, speciaalbierzaak

Te beginnen bij De Hoppenaar, een winkel voor de bierliefhebber die bijna een jaar geleden is geopend. De eigenaar vertelt dat ze nu ongeveer zes maanden bitcoin accepteren.

“Ik kende bitcoin puur als investering. Toen Patrick een keer langs kwam, was ik gelijk enthousiast. Er wordt wel een paar keer per week met bitcoin betaald. Het zijn wel de mensen uit hetzelfde netwerk die telkens terugkomen.”

Vroeger konden bedrijven kiezen om óf euro’s óf bitcoin aan te houden. Door regelgeving (en excessief hoge toezichtskosten) in Nederland biedt Bitkassa die eerste optie niet meer aan, maar dat maakt de winkeleigenaar niet uit:

“Ik laat de bitcoin gewoon staan. Ook als ik het zou kunnen laten omzetten, had ik dat niet gedaan.”

Het is grappig en toch ook wel ironisch om te zien hoe de veranderende regelgeving er voor heeft gezorgd dat Nederlandse MKB-ondernemers in bitcoin zijn gaan sparen. Toch geeft de bierspecialist de bitcoin die binnenkomt niet uit:

“Het zou goed zijn om een circulaire economie te maken, maar ik doe het niet. Ik wil juist meer bitcoin hebben.”

Daarmee kijkt hij er hetzelfde naar als veel andere ondernemers (en ook klanten): men spaart liever dan bitcoin te willen spenderen. De ondernemers steken elkaar echter wel aan. Overbuurman en restauranthouder Café Meijers is overgehaald om bitcoin te accepteren. 

“Het mooie zou zijn als meer mensen het als betaalmiddel gaan gebruiken. Want als iedereen dat doet, krijgt bitcoin meer waarde. Maar je hoorde het mij al zeggen: ik doe het zelf ook zelden.”

De noodzaak voor bitcoin als betaalmiddel is ook niet per se aanwezig voor de ondernemer. De Hoppenaar accepteert bijvoorbeeld geen creditcard betalingen, dus heeft daar weinig kosten aan. De betalingen met de pinpas zijn maar een paar cent per transactie. Dat is een vast bedrag per maand.

“Ik zou het wel overwegen om een paar procent korting te geven als men met bitcoin betaalt.”

Succesverhalen met bitcoin…

De verhalen van ondernemers zijn erg verschillend, en de succesratio ook. Chocolaterie Xoco accepteert nu ongeveer een jaar bitcoin. Als je de winkel binnenloopt zie je het direct: een sticker op de deur en ook in het groot onder de afrekenbalie.

Dat lijkt zich letterlijk uit te betalen. De eigenaar vertelt dat ze zo’n vijftien transacties per maand (!) met bitcoin doen. Spoiler: dat is veel meer vergeleken met andere winkels. 

“In verhouding met andere betaalmethoden is het niet veel, maar wij vinden het leuk om aan te bieden. Ik denk dat het product wel aanspreekt. Het zijn lage bedragen.”

Als het om hogere bedragen gaat, kiest het bedrijf toch liever voor traditioneel geld, de euro: 

“Als iemand echt voor 200 euro aan chocolade koopt, dan doen we het niet en dan doen we het gewoon via de kassa.”

Wel gebruikt Xoco bitcoin soms in de marketing op Instagram en Facebook. Maar uiteindelijk ligt de focus qua promotie op de chocolade, en niet op bitcoin.

… en minder populaire plekken

Het kan ook heel anders. Waar de indruk bij De Hoppenaar en Xoco voor het eerste half jaar erg positief is, is dat bij Kringloop de Schatkamer wel anders. De praatgrage bazin vertelt:

“We accepteren het al wel een paar jaar! Maar het wordt niet zo vaak gebruikt. Het gaat niet over betalingen per maanden, maar in vier jaar gaat het om zo’n zes tot zeven betalingen”.

Gemiddeld minder dan één transactie per jaar. Dat betekent werk aan de winkel bitcoiners! De eigenaresse kan wel een reden bedenken: “Ik denk dat mensen zoiets hebben, als ik bitcoin heb, dan houd ik ze.”

Toch heeft ze er geen spijt van: “Ik kan geen reden bedenken om het niet te accepteren. Daarom dacht ik ‘ik doe het gewoon’.”

Het bitcoin verhaal van Arnhem

Wat dat betreft draagt Arnhem een geheel eigen verhaal met zich mee. Van de nostalgische beginjaren, de moeilijke coronaperiode en ook de grote verschillen tussen de winkels. 

Van der Meijde, die al tien jaar geleden bitcoin ontdekte, gaat al jaren ondernemers langs met de vraag of ze bitcoin willen accepteren. Tegenwoordig gaat dat wel anders dan vroeger:

“De meeste mensen hebben nu wel een beeld wat het is. Maar ze komen met vragen over ‘energie’ en ‘criminelen’ en dan zijn ze terughoudend om hun bedrijf er aan te binden.”

Momenteel zijn er nog zo’n zeventig winkels die bitcoin accepteren. Tegen de piek aan waren dit er nog 120. Deze halvering is te wijten aan twee gebeurtenissen:

• corona, waardoor winkeliers lang dicht moesten en/of stopten.
• de witwaswetgeving in Nederland die per mei 2020 geldig is.

Op de website van Arnhem Bitcoinstad is ook goed het effect van de lockdown te zien:

Beginverhaal 

Het begon allemaal op 28 mei 2014, met de opening van Arnhem Bitcoinstad met 15 horecaondernemers. Ter referentie: destijds stond de prijs van bitcoin nog onder de $600 per stuk.

“Toen hebben we een soort kroegentocht georganiseerd en een soort competitie gedaan wie de meeste betalingen kon doen die avond.

De enige wallet die je had was die van Andreas Schildbach, en dat was geen HD-wallet (wat staat voor Hierarchical Deterministic), dus je gebruikte elke keer hetzelfde adres. Zo kon je precies zien wie waar was geweest.”

In de beginjaren zette Patrick in Arnhem met kompanen Rogier en Annet een ludieke actie op.

“In 2014 en 2015 hebben we studenten Informatica van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) tijdens de introductieweek een klein bedrag aan bitcoin te geven. Dit konden ze dan uitgeven in de kroegen die bitcoin accepteerden.”

“Tijdens die introductieweek gaan ze op woensdag altijd de stad in om deze te verkennen”, zo vertelt Van der Meijde.

“We gaven de studenten een beetje bitcoin, deels door de HAN gefinancierd. We hadden het ook op Reddit geplaatst. Toen kregen we in 2015 een vijfvoud van wat de HAN gaf aan donaties. Dat hebben we toen verdeeld onder de studenten.”

Je kunt dit bericht op Reddit nog teruglezen, net als het donatie-adres waar meer dan 2 BTC op is binnengekomen.  De studenten kregen 2,50 euro aan bitcoin. Schrik niet: met de huidige wisselkoers is dit ruim 1700 euro waard!

“Een maand geleden kwam er zelfs nog iemand langs met een voucher met de vraag of hij die nog kon verzilveren.

Deze voucher hoorde bij een flyer die liet zien hoe je de wallet kon installeren en hoe mensen bitcoin konden claimen. 

Geleidelijk kwamen er meer winkels bij, maar in 2016 zat Arnhem al bijna op de top qua aantal winkeliers. De Burger King was in dat jaar de 100e winkel die bitcoin accepteerde. “Je kreeg destijds een extra Whopper als je met bitcoin betaalde.” 

Woarst 

Een ander mooi verhaal is afkomstig van delicatessen borrelshop Woarst. De bitcoin die ze verdienen, sparen ze allemaal op.

Maar een circulaire economie is onder de winkeliers nog niet op gang gekomen. De winkelier vertelt dat het leuk zou zijn om de bitcoin die hij binnenkrijgt ook weer uit te geven. “Dat heb ik gehoord”, zo valt van der Meijde in de rede. 

Soms gaat het ook wel eens mis:

“Ik had eens twee jongens die met bitcoin wilden betalen, maar hun wallet was niet geschikt. Ze konden geen QR code scannen, ik weet niet welke app het was.”

“Waarschijnlijk Binance of zo”, vult Patrick aan.

Yoghurt

Ook de liefhebber van zuivel kan terecht in Arnhem. Bij Iogurties kun je al vijf jaar frozen yoghurt afrekenen met bitcoin. Hier zijn het zo’n vijftien tot twintig betalingen per maand:

“Ik spaar de kleine beetjes en die hou ik maar in de wallet. Verder ben ik er niet echt mee bezig.”

“Af en toe geef ik het wel weer uit in andere winkels.” Overbuurman Anne&Max accepteren het bijvoorbeeld.

Mimint

Bij de biologische buurtwinkel Mimint kun je al sinds 2015 terecht met bitcoin: 

“Het wordt niet echt gebruikt. Een paar per maand, zo’n drie tot vier keer per maand.”

Alles wat bij Mimint binnenkomt, wordt met een privé onttrekking apart gezet. “Daarom is het handig dat het niet veel wordt gebruikt, want we kunnen er niet mee inkopen. Het is gewoon een spaarpotje.”

Omdat de biologische winkel al ruim zeven jaar lang bitcoin accepteert, waren ze er ook al bij toen je de euro-conversie nog via Bitkassa kon – en toen kwam het wel op de bedrijfsrekening.

“Patrick heeft het een keer uitgerekend hoeveel het zou zijn als ik al die jaren bitcoin had aangehouden. Daar durf ik niet meer naar te kijken, want het was erg veel. Maar het is altijd ‘wat, als’.”

De eigenaresse zou liever terug gaan in de tijd, met ruileconomie waarin je een appel kunt ruilen voor iets anders. “Of een boodschappenruil voor een kapper, en dan zit er ook helemaal niets (geen bank, red.) tussen.”

“Ik hou meer van biologisch eten dan van bitcoin. Ik vind euro’s ook niet zo interessant, dus bitcoin ook niet.”

“Alles kost geld. Ieder briefje dat ik bij de bank inlever kost geld, en het is leuk dat het met bitcoin niets kost. Als ik mensen vraag om vijf cent extra te betalen als ze pinnen, vinden ze dat ook niet leuk.” De eigenaresse weet echter wel van lightning, als schaalbaarheidsoplossing.

“Iedere pinbetaling kost vijf cent of zo, maar ook ieder biljet dat ik inlever kost ook vijf cent of zo. Ja, het is belachelijk, maar als je daar over gaat nadenken heeft het geen zin.” 

Maar bitcoin als alternatief pushen is ook niet de oplossing: “Ik wil mensen te vriend houden”, zo zegt ze met een knipoog. “Als ze dan een brood kopen en bitcoin later heel veel waard wordt, dat is het brood later ineens vijftig euro waard is.”

Toch is ze ook realistisch: “Bij bitcoin zie je de lijn, de koers, en bij de euro eigenlijk nooit. Maar het is ook niet zo dat de euro stabiel is.”

Bitkassa

Bitkassa stuurt telkens alle inkomsten on-chain naar de wallet van de ondernemer. Wat die ermee doen, is volledig aan henzelf.

Op de vraag of mogelijk extra regels vanuit de Europese Unie impact gaan hebben op Arnhem Bitcoinstad reageert Patrick:

“We hebben het ergste wel achter de rug, denk ik. Omdat het niet de bedoeling gaat zijn dat mensen met een eigen winkel die bitcoin accepteren ook als VASP worden aangemerkt. Dus dan blijf je buiten de regels met MiCA.”

Het winstgevend maken van een betaalinfrastructuurbedrijf is nog niet zo makkelijk:

“Wij hoopten er brood mee te kunnen verdienen, en dat ging tot 2020 wel aardig. Dat kwam ook omdat we bitcoin gingen verkopen. De omzet die je daar mee draait, staat niet in verhouding met een betaling die je verwerkt. Want iedereen, zo’n 95%, koopt bitcoin om ermee te speculeren.”

De verkoop van bitcoin via Bitkassa kwam echter tot een eind. “We konden in 2020 ervoor kiezen om álles te stoppen, of alleen de betaaldienst aan te bieden zonder de euro conversie.”

Met alle tijd tijd en energie die in Arnhem Bitcoinstad is gestopt, vonden ze het zonde om alles op te doeken.

“Daarom zijn we in deze vorm doorgegaan en hebben we geprobeerd om ondernemers over te halen om bitcoin aan te houden.”

Verder is Patrick vooral druk met de VBNL, de Vereniging van Bitcoinbedrijven Nederland. Toch ligt de passie meer bij Bitkassa. 

Toekomst

De laatste tijd is Van der Meijde niet heel veel nieuwe winkeliers meer aan het overhalen.

“Het is veel belangrijker dat mensen ook betalen met bitcoin. Ik ken bijna meer ondernemers die bitcoin accepteren, dan mensen die met bitcoin willen betalen. Het is teleurstellend als je de tijd neemt met een ondernemer om alles in te stellen, en vervolgens komt er een half jaar niemand om mee te betalen.”

Dus… werk aan de winkel! Download een wallet, zoals Muun, Breez of Wallet of Satoshi, ga naar Arnhem, neem je bitcoinvrienden mee en bezoek enkele van de zestig winkeliers!

Kijk op de website op het kaartje en geef sats uit. Gebruik eventueel de handregel ‘spend & double replace‘ waarbij je ook nog eens extra sats stacked bij iedere aankoop.