De wereld van bitcoin staat weer even op zijn kop. De koers daalt hard en staat ruim 60% onder de recordprijs. Dat zorgt voor reuring, paniek en chaos. Sinds de start van het netwerk in 2009 is er in rap tempo een grote groep mensen ontstaan die ‘iets met bitcoin’ doen. Inmiddels zijn er miljoenen mensen betrokken bij het netwerk.

De groei van dit geldnetwerk gaat gepaard met grote veranderingen. Iets wat niet lijkt te veranderen is de drang van machthebbers om nieuwe ontwikkelingen tegen te houden, of op zijn minst te vertragen.

In deze Bitcoin Focus bespreken we de controledrang van overheden en centrale banken. Maar eerst nemen we in vogelvlucht de huidige status van bitcoin en het nieuws met je door.

Enjoy!

Wat is er gebeurd?

We hebben het meest opvallende nieuws voor je op een rij gezet. De belangrijkste thema’s: grote dalingen en toezicht.

• De bitcoin koers daalde naar $26.600, het laagste punt sinds januari 2021
• Onrust op de markt door stablecoin UST
• Michael Saylor staat voor honderden miljoenen dollars onder water met MicroStrategy. Het bedrijf verzamelde sinds 2020 ruim 129.000 BTC. Saylor: “Als de prijs van bitcoin onder $3.562 daalt, kan het bedrijf nog andere dingen als onderpand inleggen.”
• Financiële waakhonden wereldwijd willen meer controle over de industrie. Gary Gensler, voorzitter van de Securities & Exchange Commission, uit nog maar een keer zijn zorgen

Een factor van onrust is dus stablecoin Terra en de achterliggende organisatie Luna Foundation Guard. Zij poogden met een stablecoin (UST) een variant op de populaire Tether en USD Coin te lanceren. Daar hoorde een totale reserve aan bitcoin bij. Er werd voor miljarden dollars aan bitcoin gekocht om de waarde van UST stabiel te houden. De grens van $10 miljard wat echter nooit bereikt. Ze zijn tot 80.000 bitcoin gekomen.

Het project stortte als een kaartenhuis in elkaar. Het spelen van centrale bank is niet makkelijk. De bitcoinmarkt is veel groter dan alleen de waanideeën van de mensen achter dit project. De koers van bitcoin was al bezig met dalen voordat de boel ontplofte bij Terra. Het is echter wel een feit dat de onrust daar ook invloed heeft op de rest van de markt.

Terra is een weeffout gebleken in de huidige markt. In een marktsituatie waar bitcoin al als ‘risk-on’ asset is bestempeld en er een hoge correlatie met traditionele markten is, komt deze soap er nog bij.

Verkopen met verlies

Er wordt een groot aantal bitcoin met verlies verkocht. Hieronder vind je een lijstje met gerealiseerde verliezen met bitcoin dat on-chain te zien is. In werkelijkheid zijn de verliezen op de totale markt nog vele malen groter. Deze cijfers laten goed de paniek zien.

Gerealiseerde verliezen van de afgelopen 72 uur:

• Woensdag 11 mei: $3,3 miljard
• Dinsdag 10 mei: $1,9 miljard
• Maandag 9 mei: $3 miljard

Dit zijn historisch de grootste verliezen die de afgelopen 12 maanden geleden zijn:

• 19 mei 2021: $4,5 miljard
• 25 juni 2021: $3,8 miljard

Deze data is gebaseerd op de indicator ‘Realized Loss’ van Glassnode. Door middel van deze indicator kun je iemands verlies of winst inschatten op moment van verkoop.

Bitcoin als idee moet er uiteindelijk voor zorgen dat dit soort ongein minder voorkomt. Tegelijkertijd is bitcoin ook gebaat bij een open markt met concurrentie. Daar horen dit soort ineenstortingen bij.

Staat van het netwerk

Om wat extra perspectief te bieden, hebben we een aantal belangrijke gebeurtenissen van de afgelopen dagen op de prijsgrafiek van bitcoin geplakt. Wat je kunt zien is dat bitcoin echt niet alleen reageert op onrust bij stablecoin UST.

De onderstaande gebeurtenissen zijn nooit de enige redenen waarom de bitcoin koers een bepaalde beweging maakt. Samen kunnen ze echter wel voor een bepaald marktsentiment zorgen. In dit geval is het in bijna elke financiële markt onrustig.

Mag ik je ID even zien?

Negatieve gebeurtenissen zoals deze op de bitcoin markt worden vaak als excuus gebruikt voor nog strengere regels en richtlijnen. Nieuwe wetten pakken niet alleen ‘crimineel gedrag’ aan. Ook de gemiddelde gebruiker van bitcoin ondervindt hier de gevolgen van.

Bitcoin is geld. In El Salvador en de Centraal-Afrikaanse Republiek is het inmiddels een nationale munt. In de huidige wereld hebben partijen als centrale banken de opdracht gekregen om onze officiële valuta’s te managen. De wetgevende macht in een regio mag op haar beurt daar weer regels omheen verzinnen.

Banken en andere financiële instellingen dienen als poortwachter voor dit systeem. Zij hebben in Nederland de plicht om ‘verdacht gedrag’ te melden. De richtlijnen voor verdacht gedrag komen doorgaans niet uit de koker van een commerciële bank of beurs. Zij moeten zich houden aan richtlijnen en regels. Een bitcoin transactie via een broker groter dan €10.000 is men verplicht te melden. Er zijn genoeg berichten te vinden over banken die bepaalde regels aan hun laars lappen. Maar op het gebied van identificatie en het monitoren van geldstromen lijkt er weinig tegenstand.

Die trend zien we ook in de bitcoinwereld. Dat uit zich in: meer controle, meer risico’s en een slechtere uitgangspositie voor bitcoin gebruikers. Allemaal factoren waar talloze developers zich juist tegen verzetten door mee te bouwen aan bitcoin.

De Financial Stability Board (FSB) is één van de voorbeelden van een wereldwijde organisatie die bezig is met ons financiële systeem. De internationale toezichthouder wordt geleid door het hoofd van de Nederlandsche Bank (DNB), Klaas Knot. Hij ziet een mooie kans om wereldwijd meer grip te krijgen op beurzen, brokers en andere spelers in de markt.

We gaan er vandaag voor het gemak even vanuit dat bitcoin blijft doen wat het moet doen. Je kunt je eigen geld opslaan, je kunt er vrij transacties mee doen en niemand kan zomaar je geld afpakken.

De belofte van bitcoin is een directe aanval op de manier waarop we momenteel omgaan met geld. Naast geld is bitcoin ook een protocol, een netwerk, een groep mensen en/of een idee. Het is open software dat in principe door iedereen te gebruiken is. Een internetverbinding en een smartphone is voldoende om geld te ontvangen en het makkelijk te gebruiken. Gratis en voor niets genereer je talloze adressen waarmee je online en offline betalingen kunt ontvangen. Iedereen die meedoet doet dat in principe vrijwillig.

Vaak zijn dit soort grote nieuwe ontwikkelingen niet te vangen in een wetboek. Laat staan in oudere wetten. Toch moet elke toezichthouder of bank er iets mee doen. En dat zorgt voor frictie. Het voordeel van bitcoin is dat het wereldwijd te gebruiken is. Als er in Nederland een erg vervelend beleid wordt opgetuigd, betekent dat niet het einde van het netwerk. Er is meer dan Nederland en ‘het Westen’.

“The root problem with conventional currency is all the trust that’s required to make it work. The central bank must be trusted not to debase the currency, but the history of fiat currencies is full of breaches of that trust. Banks must be trusted to hold our money and transfer it electronically, but they lend it out in waves of credit bubbles with barely a fraction in reserve.” – Satoshi Nakamoto

De druk vanuit overheden en toezichthouders wordt vooral uitgeoefend op bitcoinbedrijven. Vaak betekent meer toezicht vooral meer gegevens verzamelen en/of een strenger beleid aan de voordeur.

Die regels moeten wel worden bedacht en uitgevoerd. In Nederland hebben we vooral te maken met onze eigen richtlijnen en toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB). Het beleid in Nederland rondom bitcoin en bedrijven wordt ook weer erg beïnvloed door Europese regels.

En er komen extra Europese regels aan. Volgens de laatste plannen moet er een duidelijk raamwerk zijn in 2024. Toevalligerwijs is dat ook het jaar waarin mogelijk de ‘nieuwe’ digitale euro het levenslicht ziet.

Mairead McGuinness, lid van de Europese Commissie, bevestigde eerder deze maand deze trend. Zij is commissaris voor financiële diensten, financiële stabiliteit en kapitaalmarktenunie binnen de Europese Commissie. Haar betoog is duidelijk: regelgevers moeten samen deze markt aan gaan pakken.

Het gaat vaak over de ‘cryptomarkt’ in plaats van specifiek bitcoin in dit soort uitspraken. Laten we eerlijk zijn, er is ook een hoop onzin in de industrie. Mede daarom zou het handig zijn als regelgevers altijd onderscheid gaan maken tussen bitcoin en andere projecten. Een willekeurige NFT van een voetbalspeler vereist een ander soort raamwerk van regels dan het gebruik van een open en decentraal geld netwerk.

In de praktijk zijn het echter de Europese Commissie en de verschillende subcommissies die veel van het beleid uitstippelen. Ik kan mijn bitcoin op het netwerk nog altijd gebruiken, maar bij het aanschaffen van bitcoin merk je de gevolgen al. Nederlandse bedrijven vragen veel meer persoonlijke informatie dan jaren geleden.

Meestal moet je de nieuwe regels als eindgebruiker gewoon ondergaan (of negeren op eigen risico). En heel soms kun je een beetje terrein terugwinnen. Het Nederlandse Bitonic won ruim een jaar geleden een rechtszaak tegen DNB over de wallet verificatie-eisen. Gebruikers hoeven niet voor elk bitcoinadres te bewijzen dat het adres van hen is.

Het kan ook anders

Het is helemaal geen feit dat er bij elke mogelijk geldtransactie ogen mee moeten kijken voordat er iets kan gebeuren. Als je gebruik maakt van financiële dienstverleners is dat echter per definitie de situatie.

Bitcoin stelt mensen in staat om zonder tussenkomst van een bank of overheid een waardetransactie te doen. Pseudoniem en grenzeloos. Ondanks de druk van buitenaf geldt dat principe nog steeds. Het gebruik van bitcoin en het leveren van diensten in dit ecosysteem maakt je echter niet immuun voor gevolgen buiten het netwerk. De ‘echte wereld’ heeft immers ook een breed scala aan (constant veranderende) regels.

Bij wijze van experiment begon ik vorig jaar met het wekelijks sparen via de Zwitserse app Relai. Het werkt perfect: je maakt een wekelijkse koopopdracht aan en middels een automatische incasso wordt de rest geregeld. Je kunt je bitcoin ontvangen in je eigen wallet of een wallet die zij aanmaken voor je.

Het proces was simpel, de enige koppeling die ik elke week maakte was die met mijn banktransactie richting Zwitserland. Geen verdere verificatie nodig. Tot de limiet van ruim 900 euro per dag kun je tot op heden gewoon je BTC kopen zonder extra identificatie.

Je kunt nog een stapje verder gaan en gewoon direct bitcoin kopen van een ander persoon. Voorlopig is dat in Nederland gewoon toegestaan. Al is ook hier de vraag waar de grenzen liggen. Structureel grote sommen geld omzetten naar bitcoin zonder de juiste papieren is niet toegestaan

Via Bisq kun je gemakkelijk een software implementatie downloaden om jou te koppelen aan kopers en verkopers. De kooplimiet voor ongeverifieerde rekeningen ligt op 0,01 BTC. Na de installatie en een korte set-up kan ik voor 93 euro 0,0025 BTC kopen met een SEPA-transactie. De prijs ligt volgens Bisq 25% hoger dan de normale marktprijs. Er leek niemand geïnteresseerd in een deal met behulp van good old Tikkie.

Voordat je door kunt gaan met een transactie moet je ook borg betalen. Dit is om te voorkomen dat mensen niet doorgaan met de deal. Je hebt immers te maken met willekeurige online mensen die jou iets willen verkopen. Net als bij platformen als Marktplaats kleven er hier ook risico’s aan de handel.

Bisq heeft géén directeur of klantenservice waar je even aan kunt kloppen. De enige die je (bank)gegevens te zien krijgt is de verkoper van BTC. En je eigen bank, natuurlijk. Het nadeel van dit soort diensten is het gebrek aan hulp, maak je een fout of ben je opgelicht dan heb je pech. Het biedt echter, zeker op het gebied van privacy, een aantal grote voordelen.

Voor de welingelichte overheidsinstanties zijn mijn geldstromen via Relai nog steeds te volgen. Maar in plaats van een breed scala aan privégegevens is er in Zwitserland niet meer bekend dan mijn bankrekening en de naam die er aan gekoppeld is.

Nederland en Europa

In Nederland en in de meeste Europese landen moeten bedrijven veel meer gegevens verzamelen voordat ze jou bitcoin mogen verkopen. Dat maakt deze bedrijven een nog groter doelwit voor boefjes die gegevens en/of geld willen stillen.

Als je een tijd rondhangt in de wereld van bitcoin kom je er achter dat iedereen hier anders naar kijkt. Er zijn bedrijven binnen de industrie die zich hard maken voor de rechten van hunzelf en hun klanten. Anderen volgen ogenschijnlijk makkelijk de huidige richtlijnen.

Hetzelfde geldt voor deelnemers in de markt. Je hebt een grote groep die het weinig lijkt uit te maken welke gegevens je moet delen om via Nederlandse bedrijven aan de slag te gaan met bitcoin. Een hele andere (waarschijnlijk kleinere) groep probeert juist zo min mogelijk gegevens achter te laten.

Ook mijn avontuur in Zwitserland heeft weinig te maken met echt je gegevens beschermen. Mijn bank en Relai hebben nog altijd gemakkelijk inzicht in mijn aankopen. Daarnaast is het vervolgens verwerken in je nieuwsbrief ook niet echt goed voor je opsec, maar dat terzijde.

Miljardenbedrijven als Chainanalysis, recent gewaardeerd op 8,6 miljard dollar, verdienen hun geld met surveillancesoftware. Grote afnemers van hun diensten zijn belastingdiensten, veiligheidsdiensten en ook bitcoinbedrijven. Door het open karakter van bitcoin zijn veel van de geldstromen met de juiste datasets relatief makkelijk te volgen. In combinatie met gegevens na identificatie maken het makkelijker.

Transacties zijn voor altijd in te zien. Als je ergens een foutje maakt, ben je ook jaren later nog op te sporen. Het gebruik van bitcoin via de ‘normale’ route is steeds moeilijker, aan die trend lijkt voorlopig geen einde te komen. Er zijn een paar regio’s in de wereld die wat soepeler omgaan met BTC voorlopig, maar de vraag is voor hoe lang.

Bovenstaande verhaal over strenge regels en meer controle druisen in tegen het hele idee van bitcoin. Een vrij en open geldnetwerk zonder centrale partijen die de regels bepalen. Het is de eeuwige strijd tussen innovatie en bestaande machtsbolwerken.

“We can win a major battle in the arms race and gain a new territory of freedom for several years.” – Satoshi Nakamoto

De belangrijkste stappen worden uiteindelijk niet gezet door overheden. Toezichthouders, banken en andere poortwachters kunnen wél de boel frustreren. Denk aan extra identiteitscontroles of bijvoorbeeld extra eisen aan (kleine) bedrijven die iets met bitcoin willen doen. In Zuid-Korea stoppen de grootste beurzen bijvoorbeeld met het faciliteren van bitcoin transacties naar eigen wallets. Het maakt bitcoin gebruiken niet onmogelijk, maar voor de gemiddelde gebruiker wel een stuk lastiger.

Bitcoin heeft in mijn ogen misschien al gewonnen, maar of de wereld het daar mee eens is moet nog blijken. Als bitcoin uiteindelijk de belangrijkste geldsoort op aarde wordt, dan komt dat door honderden miljoenen (of miljarden) gebruikers. Niet door een of twee presidenten of een groep van beleidsmakers.

Rustig blijven en blijven ademen is het devies, dat doet bitcoin immers ook. 🙂

Hodl on,
Robin