In april dit jaar heeft het Europese Parlement de Markets in Crypto-Assets (MiCA) verordening goedgekeurd. Een raamwerk van regels en bepalingen met als voornaamste doel om crypto-activa zoals bitcoin in Europa te reguleren. We praten bij met Willem-Jan Smits van Watsonlaw, de expert in Nederland op dit gebied.

Focus is een value4value nieuwsbrief. Ben je fan? Steun ons met een vrijblijvende donatie!

Wat is de aanleiding om MiCA op te tuigen?

Smits: “Stablecoins zijn de aanleiding, want die worden dan ook als eerste categorie vergunningplichtig per medio juli 2024. Daar ziet men het grootste risico in voor zichzelf, de overheid. Eigenlijk is het allemaal in een stroomversnelling gekomen met Libra (de cryptomunt van Facebook/Meta, redactie). Dat klinkt natuurlijk alweer eeuwen geleden, maar dat is wél de reden.”

Smits legt uit welke soorten crypto assets er binnen MiCA zijn beschreven. ”Je hebt de e-money token, de asset reference token, de utility token en de vierde categorie is een vergaarbak waar alles in valt dat niet iets anders is. De eerste twee categorieën verwijzen naar stablecoins. Een e-money token behoudt zijn koppeling door één op één als tegenwaarde de assets te hebben waar het aan gelinkt is. Bij een asset reference token bestaat de dekking uit een mandje van valuta en assets. Bitcoin is een crypto asset in algemene zin, de Europese Unie is in dit soort teksten heel neutraal en noemt geen specifieke assets bij naam zoals bitcoin”.

Uit welke pijlers bestaat MiCA?

Smits: “De MiCA bestaat uit vier pijlers. De eerste pijler is een white paper verplichting voor alle partijen die nieuwe crypto assets willen uitgeven of voor beurzen voor die op eigen initiatief een crypto asset willen listen. Ten tweede is er een vergunningplicht voor uitgevers van stablecoins en de derde pijler is een vergunningplicht voor Crypto Assets Service Providers (CASP’s). De vierde pijler gaat in op het voorkomen van marktmanipulatie.”

Wat wordt er gedaan aan marktmanipulatie?

Smits: “Dat is een belangrijk punt, want dat gaat nog best vaak fout op de markt. Pump en dump groepen, rugpulls, washtrading en dat soort kwalijke zaken. Met deze verordening is een eerste penseelstreek gezet, maar het is nog niet zo uitgebreid. Op dat vlak verwacht ik in de toekomst nog veel meer nieuwe regels wat later MiCA 2 moet worden. Als je dat vergelijkt met hoe dat is voor de aandelenmarkt, dan is het nog heel beperkt.”

Hoe ziet het tijdspad eruit?

Smits: “Binnenkort wordt de MiCA verordening gepubliceerd in het publicatieblad van de Europese Unie. Twintig dagen daarna treedt de verordening in werking en die geldt dan in één keer voor de hele EU, voor 27 lidstaten. Per medio juli 2024, dus 12 maanden daarna, wordt de MiCA van toepassing voor het stablecoingedeelte en 18 maanden daarna, vanaf medio januari 2025, wordt deze van toepassing voor de cryptodienstverleners, de eerder genoemde CASP’s”.

Wat betekent MiCA voor de huidige registratieplicht voor Nederlandse aanbieders onder toezicht van De Nederlandsche Bank?

Smits: “De huidige registratieplicht bij het DNB is gebaseerd op de anti-money laundering (AML) regels uit de Europese richtlijn AMLD5. De registratieplicht gaat er uiteindelijk helemaal uit. Dus een crypto-asset dienstverlener moet een vergunning hebben onder MiCA en met die vergunning is het mogelijk om die te paspoorten naar andere EU lidstaten. Een van de vereisten voor het krijgen van een vergunning, is dat die dienstverlener moet voldoen aan de Europese AML regels. En in dit geval zijn dat voorlopig nog de regels zoals die in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) staan. Dus een Nederlandse dienstverlener moet voldoen aan een Nederlandse Wwft. En een Franse dienstverlener moet voldoen aan de Franse AML wet. Straks gaat dat veranderen en dan wordt het één Europese AML verordening en hoeven die regels niet meer nationaal te worden geïmplementeerd”.

Wie wordt de nieuwe toezichthouder?

Smits: “Welke partij het toezicht houdt, dat weten we nog niet 100% zeker, want er zijn nog geen officiële stukken van, maar die verwachten we binnenkort. Het lijkt erop dat in Nederland de Autoriteit Financiële Markten de vergunningverlenende instantie wordt. Ik vermoed dat de DNB wel toezicht blijft houden op het AML- en sanctiewetdeel. Totdat de vergunningplicht uit MiCA van kracht wordt, medio januari 2025, blijft DNB in ieder geval verantwoordelijk voor de registratie.”

Laten we het hebben over bepaalde zaken die er juist níet in zitten. Te beginnen met BRC-20 tokens, die begin 2023 zeer populair zijn geworden.
Smits:  “In principe vallen BRC20 tokens of NFT’s er niet onder, maar daar zit wel een ‘maar’ aan. Want je zou een hele serie, wat ook regelmatig gebeurt, van 10.000 of zelfs 100.000 NFT’s kunnen uitgeven. En die wordt door de wetgever wel gewoon gezien als crypto assets in de zin van MiCA.”

Een proof-of-work verbod is er ook uiteindelijk niet in gekomen.
Smits: “Klopt, MiCA is in principe protocol agnostisch, dus het is ook van toepassing op (bitcoin) mining. Vlak vóór de stemming vorig jaar in juni, was er even sprake van dat er misschien een proof-of-work verbod in MiCA terecht zou komen. Dat is toen niet doorgegaan, maar er staat wél in dat er sowieso nog een evaluatie komt over de duurzaamheid van de diverse protocollen. Ik denk dat er inderdaad nog wel een roep naar komt, maar dat het uiteindelijk wel mee zal vallen met een proof-of-work verbod in Europa.”

Ook het ‘staken’, het uitlenen van cryptoassets valt niet onder MiCA?

Smits: “Het uitlenen van crypto assets aan een andere partij valt in principe er nog niet onder. Staking, lending of earning vindt echter doorgaans plaats op een platform waar je ook kan crypto assets kan bewaren en wisselen of waar andere vergunningplichtige diensten worden aangeboden. Zo’n dienstverlener heeft dan wel een vergunning nodig”.

Dus beurzen en brokers in Nederland kunnen crypto’s blijven uitlenen onder MiCA?
Smits: “Onder die nieuwe regels zou dat ook nog steeds kunnen. Zij hebben een vergunning nodig voor diverse diensten die ze aanbieden als beurs en custodian. Als zij staking of vergelijkbare diensten willen aanbieden, dan zal dat door de toezichthouder zeker ook wel getoetst worden in het kader van het risicomanagement. Maar de stakingdienst an sich is niet vergunningplichtig.”

Hoe zit het met bedrijven die adviseren over self-custody?
Smits: “Nou, dat valt er niet onder, maar die lijn is wel dun. Dus zolang het gaat over het technisch adviseren over bijvoorbeeld keymanagement, dat valt er allemaal niet onder. Maar zodra je gaat adviseren over dat je die cryptodienstverlener daarvoor kan gebruiken, dan geldt de vergunningplicht wel weer. Dus advisering over dienstverleners valt er wel onder.”

Zitten er nog eisen aan reclame maken voor crypto assets?
Smits: “Als je een eigen token wilt maken en promoten in Europa, dan moet je de voorgenomen marketinguitingen vooraf toesturen aan de toezichthouder. Influencers moeten ook kenbaar maken dat ze een deal hebben met een bepaalde partij om een token en/of beurs te promoten. Stel dat een beurs of broker op eigen initiatief een token wil listen en men wil daar vervolgens reclame-uitingen voor doen, dan moet men dat ook kenbaar maken aan de toezichthouder. In die zin lijkt het wel alsof dat wel wat formalistischer wordt wat dat betreft, jazeker”.

Zijn finfluencers nu ook vergunningsplichtig?

Smits: “Zoom je in op de crypto assets service provider groep (CASP’s), dan kijkt de wetgever ook naar advies- en portfolio management. Tradinggroepen kúnnen daaronder vallen, maar dan moet er echt sprake zijn van één op één advies. Een signaal op Twitter of in een Discord groep is doorgaans gericht op groepen mensen, dat ziet de wetgever als informerend. Dat is vergelijkbaar met een analist op RTLZ of elders. Maar gaat het écht om individuele koop – en verkoopsignalen, dan is dat in de traditionele markt vergunningplichtig en dat wordt ook voor de cryptomarkt vergunningsplichtig.”

In hoeverre is MiCA vernieuwend?

Smits: “Zeker. In een regio met 350 miljoen inwoners is dit nog niet gedaan. Het oorspronkelijke plan was om gewoon de traditionele marktregelgeving op crypto van toepassing te verklaren en crypto assets te betitelen als financiële instrumenten. Dus als je een crypto asset uitgeeft of je wilt storten bij een beurs, dan zou het in dat geval hetzelfde werken als een aandelenbeursgang van een bedrijf. Maar men besefte dat dat te ver ging, want de regels zijn dan veel te gedetailleerd en veel te streng voor zo’n relatief jonge markt. Dan kunnen heel veel partijen er niet aan voldoen en wordt het helemaal kapot gereguleerd. Op veel punten is MiCA wat minder vergaand met minder (specifieke) regels. Ik denk dat dat een hele goede keuze is om het zo te doen en dat voorkomt dus ook dat je met allerlei interpretatieproblemen zijn.”

Hoe moeten die toezichthouders allemaal gaan samenwerken?  
Smits: “In Europa doet de Europese Bankautoriteit (EBA) dit al voor banken en European Security & Market Authority (ESMA) doet het voor aandelenbeurzen. Dat ze daar een groep dienstverleners bij krijgen, is in die zin niet zo spannend. Wat wél spannend is, is dat ze naar hun aard, heel ongenuanceerd gezegd, deze markt als zeer hoog risico kwalificeren. Dus je kan wel iets meer scrutiny verwachten dan een wat meer traditionele partij. Ja, totdat die traditionele partijen dit misschien ook gaan omarmen”.

Hoe ga je marktmisbruik überhaupt handhaven?
Smits: “Dat is ook de kritiek van de toezichthouders die zeggen: jullie zetten erin wat er allemaal verboden is en dat we daar toezicht op moeten houden, maar de tools die we krijgen zijn eigenlijk wel heel beperkt. Het is een eerste aanzet om de grootste excessen op het vlak van marktmisbruik eruit te halen. Er komt ook gewoon een actieve verplichting voor exchanges om marktmanipulatie tegen te gaan. Het wordt ook onderdeel van de vergunning, dus op die beurzen kan de toezichthouder uiteraard wel toezicht houden om te zien dat de procedures die ze daarvoor hebben voldoende is. Maar het zal niet zo makkelijk zijn voor hen om het echt actief te sporen. Ze zullen het ook van algemene signalen moeten hebben of van mensen die een klacht indienen omdat ze er slachtoffer van zijn geworden en waar ze naar aanleiding daarvan onderzoek starten”.

Focus is een value4value nieuwsbrief. Ben je fan? Steun ons met een vrijblijvende donatie!