Met Bitcoin Focus kijken we ook graag naar bitcoin op Nederlandse bodem. Van leuke initiatieven tot aan strenge regels. In deze editie kijken we naar de rol van De Nederlandsche Bank (DNB).

Je kunt in Nederland niet zomaar bitcoin verkopen. Tegenwoordig moet je voldoen aan tal van richtlijnen. Om überhaupt te starten moet je door de registratieprocedure van DNB.

En je raadt het al: dat gaat niet zonder slag of stoot. Actueel is de discussie over wat er moet gebeuren in de industrie en door wie dat dan wordt gehandhaafd.

Elk bedrijf in Nederland heeft te maken met verschillende instanties. De belastingdienst en bijvoorbeeld verschillende toezichthouders. Voor bedrijven in de wereld van bitcoin is DNB de toezichthouder.

Het register van aanbieders van cryptodiensten, ofwel het cryptoregister bestaat uit bedrijven die door de toetsing zijn gekomen.

Voor de echte fijnproevers: DNB deelde reacties op nieuw deel van een reeks aan WOB-verzoeken. Hier vind je deel 1.

Wat doet DNB?

In de praktijk hanteert DNB de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme en de Sanctiewet 1977 om dit proces in goede banen te leiden. Bedrijven die mee willen doen in de Nederlandse markt moeten bewijzen dat zij hieraan kunnen voldoen.

Het toezicht gaat niet verder dan deze twee wetten, zegt De Nederlandsche Bank op haar website. Het register is geen keurmerk.

Zoals met alle regeltjes en wetten zijn ze echter wel op meerdere manieren te interpreteren. Dat zorgt regelmatig voor frictie.

Die kun je weer opdelen in twee categorieën.

• Beurzen of brokers die euro’s en dollars wisselen voor virtuele valuta;
• Opslagdiensten. Of zoals DNB het noemt ‘een bewaarportemonnee’.

Je vindt in Nederland verschillende bedrijven die beide diensten aanbieden, overigens. Sommige beurzen bieden ook een hoop verschillende derivaten aan, dat gaat er in Nederland bijvoorbeeld niet in.

Op dit moment is dit dé grote horde die je moet nemen om in Nederlands als bitcoindienst van start te gaan. Het lijkt echter een kwestie van tijd tot er meer toezicht en hoepels worden opgetuigd. Tijd om te kijken naar de huidige situatie. Wat doet de DNB eigenlijk?

Even een kleine bik op het verleden. Er was voor 2020 geen sprake van een cryptoregister in Nederland. In dit jaar werd De Nederlandsche Bank toezichthouder en poortwachter voor dit register.

De registratieprocedure ging voor veel partijen moeizaam. Een x aantal moest noodgedwongen stoppen. Sommige uit protest tegen de regels, andere vanwege bijvoorbeeld oplopende kosten (zoals GetBittr en BitKassa).

Bitonic behaalde in 2021 een kleine overwinning. Een rechter in Rotterdam was het eens met de klacht dat Bitonic te strenge verificatie-eisen moest implementeren. Het toont aan dat een DNB de richtlijnen te streng kan interpreteren.

Tegelijkertijd is daarmee de trend van meer verificaties niet veranderd. Bitonic kon stoppen met walletverificatieplicht als onterechte registratievoorwaarde, maar daar bleef het wel bij.

Een andere grote bron van gemor in de industrie zijn de kosten. Elk bedrijf in het register moet meebetalen aan de kosten die worden gemaakt door toezichthouder DNB.

Ooit werd er gesproken over een prijs van 34.000 euro per aanbieder per jaar. In 2020 viel dat bedrag echter, achteraf (!), uit op 150.000 euro per aanbieder.

Naast deze kosten moet elk bedrijf ook een compliance-afdeling opzetten of inhuren. Dat loopt ook in de kosten natuurlijk.

We laten in deze Focus even buiten beschouwing of er überhaupt wel allerlei registraties en controles nodig zijn in de industrie. Feit is wel dat bedrijven die in Nederland zijn gevestigd te maken hebben met een flinke set aan eisen.

Cryptoregister

De Nederlandsche Bank is dus wel verantwoordelijk voor het cryptoregister en dan met name de registratieprocedure. Bedrijven op de lijst staan officieel onder ‘integriteitstoezicht van De Nederlandsche Bank’.

Een kleine greep uit de geregistreerde partijen:

• Bitonic, een Nederlandse bitcoin-only broker
• Bitstamp, een beurs uit Luxemburg
• OKCoin Europe, Europese tak van internationale beurs
• Yieldt, een Nederlands cryptofonds
• AMDAX, opslagdienst voor cryptocurrency’s
• eToro, richt zich op allerlei diensten rondom handel

De actuele lijst van 34 bedrijven vind je hier.

Eenmaal in dit register mag je dus bedrijfsmatig bitcoin kopen, verkopen en opslaan in Nederland. Als je klanten zich dan ook nog even netjes verifiëren kun je aan de slag.

Het ligt voor de hand dat er langzaam maar zeker nog meer toezicht komt. Of dat De Nederlandsche Bank is, of een andere autoriteit, staat nog niet vast.

Je kunt bijvoorbeeld denken aan een grotere rol voor de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Op Europees niveau kunnen we rekenen op een nieuwe entiteit. Eerder dit jaar kwam het bericht naar buiten voor een nieuwe autoriteit in de Europese Unie. De meeste lidstaten zouden het plan om een Anti-Money Laundering Authority (AMLA) op te richten, omarmen.

Europa
De Europese Unie streeft er naar om in 2024 een wettelijk kader klaar te hebben voor alle 27 lidstaten. In Nederland hebben we te maken met lokale en ook al Europese wetgeving. Dat moet volgens de EU allemaal nog wat ‘beter’ geregeld worden. Het plan rondom de EU-verordening Markets in Crypto-Assets (MiCA) is in volle gang.

Naast Europa, lokale regelgevers en toezichthouders heb je ook te maken met andere invloedrijke partijen. Zo is er de Financial Action Task Force (FATF) dat regelmatig met dringende aanbevelingen komt voor het beleid rondom cryptocurrency’s.

Op dit moment verlangt de wet dat een bedrijf zich registreert in Nederland, ook als zij vanuit een andere lidstaat opereren. DNB noemt een aantal voorbeelden om te bepalen of je als bedrijf officieel ‘diensten aanbiedt in Nederland’.

Je kunt denken aan adverteren (bijvoorbeeld via Google) specifiek op Nederlanders. Ook de Nederlandse taal als optie op de website is een reden om mogelijk met De Nederlandsche Bank in de clinch te komen.

Kortom: als je actief klanten werft in Nederland, moet je jezelf registreren.

Buitenland

In de praktijk hebben buitenlandse partijen vaak gewoon Nederlandse klanten zonder dat ze in het cryptoregister staan. Langzaam druppelen de internationale namen wel binnen.

Het meest recente voorbeeld is Coinbase. Maar vóór die registratie in september van dit jaar had het bedrijf ook al klanten in Nederland. Zo kunnen concurrenten van Nederlandse bedrijven dus ook ‘onze’ markt bedienen, zonder registratie bij DNB.

Bedrijven buiten de EU kunnen zich in principe niet registreren bij DNB. Coinbase en consorten kunnen dat echter prima omzeilen met een Europees dochterbedrijf.

Deze situatie is niet optimaal voor lokale bedrijven. Grootmachten als Binance zijn hier nog niet officieel gevestigd, maar pakken wel een (groot) deel van de markt in Nederland. De beurs lijkt overigens wel van plan om zich te registreren in Nederland. Dat gaat waarschijnlijk ook met een dochterbedrijf gebeuren.

Nog niet zo lang geleden kon je bij Binance nog bitcoin kopen zonder identificatie. Nederlandse bedrijven moesten toen al allerlei gegevens opvragen. Dat zorgt voor een oneerlijke concurrentiepositie.

Als klant kun je (vooralsnog) prima bitcoin kopen bij een partij die niet in het cryptoregister staat.

Verbod niet mogelijk

Nog even terug naar de WOB-verzoeken. Op pagina 70 van het tweede deel vinden we informatie over een mogelijk verbod. Dat is niet aan de orde en lijkt ook geen reële optie.

Je kunt als overheid van alles willen. Maar er is uiteindelijk ook een (beperkt) budget voor handhaving. Dat heeft men ook door. Een opvallende quote: ”Cryptovaluta hebben meestal geen centrale uitgever. Daardoor ontbreekt ook het aanknopingspunt voor handhaving bij een eventueel verbod. Een peer-to-peerbetaalsysteem is inherent niet plat te leggen.”

Ook erkent men dat het grootste gedeelte van de handel plaatsvindt buiten de Nederlandse (en Europese) grenzen. Dat maakt het onmogelijk om bitcoin vanuit ons kleine kikkerlandje aan banden te leggen, gelukkig.

Hoe kan het ook?

Het is een utopie om te denken dat de bitcoinmarkt volledig vrij kan worden gelaten. Wel kunnen we kijken hoe andere landen omgaan met toezicht op bedrijven in de industrie.

• Eergisteren werd bekend dat cryptobedrijven in Oezbekistan een maandelijks bedrag betalen om een licentie te behouden. Dit varieert van (omgerekend) $135 per maand voor custodians tot maximaal $11.000 per maand voor beurzen. Dit kan de drempel verlagen om een cryptobedrijf te starten. Het ligt lager dan de grote bedragen die ieder bedrijf in Nederland moet betalen.
  
• In het Verenigd Koninkrijk ligt de verantwoordelijkheid van de regulering in handen van de FCA, de Financial Conduct Authority. Het is de Britse tegenhanger van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Waarom dit relevant is? Omdat bitcoin en centrale banken concurrenten van elkaar zijn. Bitcoin en DNB dus in wezen ook.
  Bitcoin is een betaalnetwerk maar ook een valuta. Laat dit laatste aspect nu ook precies met de rol en het mandaat van centrale banken te maken hebben. Belangenverstrengeling ligt op de loer!
  
• In Zwitserland zijn de regels iets soepeler. Je kunt bij sommige beurzen namelijk als klant zónder registratie bitcoin kopen. De meldplicht van transacties voor bitcoinbedrijven ligt nu op de grens van 1.000 Zwitserse frank (~930 euro). Die limiet was eerder nog wel vijf keer zo hoog.

De invulling van de rol als toezichthouder kan op vele manieren worden opgepakt. En ook bij bovenstaande voorbeelden zal er ongetwijfeld genoeg op aan te merken zijn.

De komende jaren kun je meer regels verwachten. Meer toezicht. En in de praktijk dus meer controle. In welke vorm valt nog te bezien. Voorlopig kom je als bedrijf in Nederland met je naam in het cryptoregister een heel eind.

To be continued..

Hodl on,
Robin