Op een klein eilandje in de Atlantische oceaan, werkt F.R.E.E. Madeira aan een ambitieus bitcoinproject. Er zijn bijvoorbeeld zo’n 60 winkeliers die bitcoin accepteren als betaalmiddel, en begin maart organiseerde het de Atlantis-conferentie. Redacteur en correspondent Arnold was erbij en ging in gesprek met een aantal ondernemers.

Maar we beginnen eerst met het bitcoin-initiatief zelf. Waarom? Wie zitten erachter? Wat is het doel?

Bitcoinadoptie in Madeira

F.R.E.E. Madeira is een initiatief van een groep bitcoiners, waaronder André Loha, Jeff Booth, Niko Laamanen, en Knut Svanholm. En dat ze dit eilandje hebben uitgekozen is geen toeval. Madeira is om vele redenen een ideale locatie voor bitcoinadoptie.

Allereerst is het een deel van Portugal, dat al een van de meest bitcoin-vriendelijke regio’s is binnen de Europese Unie.

Bovendien is het een semi-autonome regio, wat betekent dat het voor een groot deel soeverein is. Het is geclassificeerd als een ultraperifere regio van de EU, wat betekent dat het een integraal onderdeel is van de Portugese Republiek, maar een speciale status heeft als autonome regio. Het heeft een zekere mate van zelfbestuur.

Er zijn daarnaast enkele afwijkingen van het EU-recht van toepassing. Denk aan belastingen, visserij en transport. De BTW is lager dan in de rest van Portugal. Bovendien werd in de jaren tachtig het International Business Centre of Madeira, ook bekend als de Madeira Free Trade Zone, formeel opgericht als instrument van regionaal economisch beleid.

Bitcoinadoptie

Op deze plek zijn er dus tientallen ondernemers die bitcoin accepteren. Van bakkerijtjes, koffietentjes, restaurants, apotheken, massagestudio’s tot co-working plekken, een boekhandel en golfclub.

De meerderheid van deze plekken bevindt zich in Funchal, de hoofdstad van het eiland met zo’n 100.000 inwoners, zoals BTCmap.org goed laat zien.

Ter referentie: je kunt binnen drie uur van het oostelijkste naar het westelijkste puntje rijden. De grootte is vergelijkbaar met Flevoland, maar dan vol steile bergen en kliffen.

Redacteur Arnold ging langs bij een aantal van deze ondernemers, beginnend met Andrew.

Confeitaria, Coffee & Bakery

Andrew (33) komt uit Brazilië, maar woont nu alweer een anderhalf jaar op het bloemenparadijs. Hij werkte voorheen in een cocktailbar (waar ook bitcoin werd geaccepteerd), en heeft vandaag z’n eerste dag bij de bakkerij.

Deze confeitaria was trouwens ook aanwezig op de bitcoinconferentie, die enkele dagen ervoor werd gehouden in het voetbalstadion van de stad.

Confeitaria bevindt zich in de zeer toeristische boerenmarkt, ook wel bekend als de Mercado dos Lavradores. Je kunt er bloemen(bollen), gedroogd én vers fruit, vis, souvenirs en andere prullaria kopen. Andrew vertelt:

“Na de bitcoinevent heb ik vrienden gemaakt, en mijn baas zag mij daar werken. Ze vonden dat ik het goed deed en hoe ik enthousiast over bitcoin praat. Ik kende het al van voor de conferentie en investeer sinds 2018 in bitcoin. Sindsdien ga ik er helemaal voor.”

Andrew wist nog niet van de F.R.E.E. Madeira-initiatief voordat de conferentie plaatsvond, maar bij de cocktailbar waar hij voorheen werkte, accepteren ze het ook al sinds 2017. “Hier bij de bakkerij weet ik het niet, omdat het m’n eerste dag is. Maar andere locatie van dezelfde bakkerij accepteert het sinds 2015.”

“De conferentie was geweldig. Iedereen is enthousiast over deze nieuwe technologie, the future is bright. Ik werkte naast de main stage, dus kom soms snippets horen en ga het zeker op YouTube terugluisteren. Het was ook de eerste keer dat ik een bitcoinpinautomaat gebruikte. Bij de cocktailbar gebruikten we een app op een smartphone, en hier bij de bakkerij een iPad.”

Hij heeft het over de app van Swiss Bitcoin Pay, die je op veel meer plekken op het eiland tegenkomt. Dit is een point-of-sale terminal die je kunt koppelen aan iedere wallet met een lightning adres, of aan een bankrekening. De ondernemer krijgt dan één keer per dag uitbetaald.

De afgelopen dagen vroegen klanten aan Andrew “40% tot 50% van de keren of ze met bitcoin konden betalen. De reden is omdat er zoveel mensen van de conferentie komen. Op de conferentie zelf was het absurd. 90% van de mensen daar betaalden alleen maar met bitcoin.”

Andrew sluit af:

“Ik support alles met bitcoin en wat met deze technologie te maken heeft. Alles verandert zo snel, dat we al het nieuws nog moeten “processen”. Veel mensen zijn er nog bang voor en voorzichtig mee. Het is een kwestie van tijd; we hebben gezien hoe enorm het evenement was.”

Bordal Embroidery

Aan de overkant van de straat doet zich een mooi contrast voor bij Bordal. Deze traditionele borduurwerkwinkel heeft evenzo het revolutionaire geld omarmd. Dit contrast is bij de drempel al goed zichtbaar: een vrouwtje die borduurt, met daarnaast een bitcoinsticker op de deur.

Anna en Lina, twee enthousiaste werknemers, staan mij te woord:

“We zijn een borduurfabriek. We hebben hier de winkel en hierboven twee fabrieken. Je kunt hier zien hoe alles wordt gemaakt: van het ontwerp, het stampen, wassen, strijken en dan het borduren zelf, allemaal met de hand. Over het hele eiland zijn een paar honderd vrouwen aan het borduren; wij verkopen hun werk.”

Anna is heel duidelijk op de vraag waarom ze bitcoin accepteren:

“Bitcoin is de toekomst! We zitten op Facebook, op Instagram en hebben een webshop en bitcoin.”

Het is bijna aandoenlijk om te horen hoe bitcoin in dit rijtje van “nieuwe technologiën” wordt genoemd door een vrouwtje van middelbare leeftijd.

De Portugese vertelt hoe er veel toeristen in haar winkeltje komen, maar dat er tegelijkertijd niet heel veel gebruik gemaakt wordt van bitcoin. Mogelijk dat het type product niet resoneert hij de tech-savvy bitcoiners. “Ik weet ook niet veel van bitcoin en wat het is. Maar mensen zeggen dat het de toekomst is.”

Ze had in de krant en in het nieuws gezien dat er een conferentie gaande was. Ook heeft ze een bitcoin ATM gezien: “Net zoals een van MultiBanco (de grootste bank van Portugal, red.), maar dan voor bitcoins.”

Bordal accepteert ook bitcoin via de Swiss Bitcoin Pay-app. Alhoewel … de wallet was niet goed ingesteld… Anne kon dus geen borduurwerk verkopen voor sats.

“Er komt een keer iemand langs om het in te stellen.” Ze had zelf géén enkel idee hoe het op te lossen…

Maia Cofffee

Niet veel verderop in de winkelstraat vinden we Maia Coffee. Eigenaar en oprichter Ricardo Maia vertelt dat hij de allereerste winkelier was die door André Loha werd benaderd om bitcoin te accepteren. Dat was ongeveer één jaar geleden, en daarmee was hij het begin van de bitcoinrevolutie op het eiland.

“We hadden enorm veel mensen van de conferentie die langs kwamen. Normaal hadden we 2 of 3 bitcointransacties per maand. Maar afgelopen weken hadden we er 4 of 5 per dag. Ik kan het laten zien!”

Ricardo pakt z’n wallet erbij en toont mij vol trots hoe op 29 februari maar liefst tien bitcoinbetalingen verwerkte. Dit was de dag vóór de conferentie. Op de Bitcoin Atlantis zelf ging het (uiteraard) helemaal los: duizenden bitcoinbetalingen.

“Mijn broer doet dingen met cryptovaluta. Hij kocht zijn eerste bitcoin toen het een paar cent was. Hij heeft ook weer verkocht en doet aan trading. Ik vertrouw mijn broer. Als ik vragen heb, stel ik die aan hem. Maar ik ben geen ideoloog, ik heb daar ook geen tijd voor.”

“Ik doe het meer als betaalmiddel en voor transacties. Toen André Loha een jaar geleden naar mij toekwam en uitlegde hoe de prijs zou stijgen, ging ik het accepteren. Wij waren de eerste shop hier, nu zijn het er 62!”

Ricardo was tevens aanwezig op de conferentie, waar hij het gigantisch druk het met zijn stand, waar constant enorm lange rijen stonden. Hij vertelt:

“André vroeg mij om erbij te zijn. Ik had helaas geen tijd om te luisteren naar de presentaties, ik was druk met maken van koffie. Ik had wel vier dagen nodig om bij te komen van alle drukte.”

De winkeleigenaar vertelt dat het alleen toeristen zijn die ermee betalen.

“De locals zijn er niet mee bezig. Maar nu met de conferentie zullen ze er beetje bij beetje over leren. Een vriend van mij wil het bijvoorbeeld nu ook accepteren. Maar we moeten nog uitzoeken hoe het voor hem werkt, ook met de belastingen.”

Ook Ricardo gebruikt de Swiss Bitcoin Pay-app, die het geld naar zijn Wallet of Satoshi stuurt:

“Vroeger gebruikte ik Muun, maar hun transactiekosten voor lightning stegen erg hard. Alle klanten kiezen automatisch voor lightning, niemand betaalt on-chain meer.”

Hij sluit af:

Onze president ging in 2022 naar Miami om over bitcoin te praten. Maar hij was er nu met Atlantis helemaal niet bij. Dat is raar, maar de overheid zit ook in de problemen met corruptie.”

Nepalees en Italiaans

Buiten deze drie individuen om, zijn er nog véél meer bitcoinplekken. Denk aan A Carruagem, een klein knus restaurantje van een Nepalese familie. Naar het menu kijkend, lijkt het alsof moeder voor de gerechten zorgt, terwijl zoonlief het restaurant runt.

Hij vertelde mij dat hij ook was uitgenodigd om bij de conferentie aanwezig te zijn, en had geen enkel probleem om via Wallet of Satoshi bitcoinbetalingen te accepteren. Alles ging soepel en simpel; de chicken curry smaakte heerlijk!

Even verderop was het met Ciao Pizza hetzelfde geval. Deze Italiaanse tent had geen enkele moeite om bitcoin te accepteren via het lightning netwerk.

Alhoewel.. toen ik enkele dagen later nog een keer langs ging, kwam de ober met een screenshot van een on-chain adres.. Terwijl het gigadruk was, heb ik toch maar 2 euro aan on-chain transactiekosten betaald. Dit was overduidelijk niet het moment voor een orange-pill-moment over het lightning netwerk als secundaire laag.

Mueu Café, Jacafé, en Farmacia Luso-Britânica, en zo kan ik nog wel even doorgaan … allemaal accepteren ze bitcoin. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is.

Conclusie

Nee, je kunt niet overleven op een bitcoinstandaard op Madeira. Daarvoor is de adoptiegraad nog te laag en daarvoor zijn er (nog) niet genoeg bitcoinlievende ondernemers. Maar tegelijkertijd waren hen die wél bitcoin accepteerden, hier erg begaan mee. Met 60 plekken op een totaal van 270.000 inwoners, valt het an sich wel mee.

Maar tegelijkertijd is Madeira wel een echt toeristeneiland, waardoor bitcoin extra aantrekkingskracht kan krijgen. Het is wat dat betreft vergelijkbaar met Bitcoin Jungle in Uvita, Costa Rica. Deze circulaire economie is volledig ingericht op toerisme, omdat bankrekeningen voor de lokale bevolking vrij toegankelijk zijn.

Of nog wat dichter bij huis: Arnhem heeft met 170.000 inwoners ook zo’n 70 bitcoinwinkeliers. Leuk voor toeristen en bitcoinfanaten, nog niet voor iedere gemiddelde Arnhemmer.

In Madeira is er een soortgelijke tendens: bitcoin is perfect voor toeristen, maar voor de Portugesen met hun “stabiele” euro is het allemaal nog niet echt noodzakelijk.

Tot volgende week!