Een jaar geleden stuurde ik deze tweet via Twitter, nu bekend als X. In die tweet deelde ik mee dat de bitcoinreserves bij cryptobeurs FTX tot nul waren gedaald. Met een vleugje ironie bad ik in de naam van Satoshi dat dit geen exit-scam was, maar niets bleek minder waar. Er kwam naar buiten dat de tegoeden van duizenden klanten als onderpand waren gebruikt voor handelshuis Alameda Research, een bedrijf dat nu nauw verbonden is met FTX. De resterende klantentegoeden zijn snel opgenomen in een ware digitale bankrun, en veel crypto- en bitcoin-investeerders tastten in het duister.

Focus is een open nieuwsbrief. Steun ons met een vrijblijvende donatie!

De dagen rond het faillissement van FTX waren somber voor de crypto-industrie. De bitcoinprijs daalde aanzienlijktot wel $15.500, investeerders verloren hun vertrouwen, en zowel de media als verschillende instanties verklaarden het einde van bitcoin.

Maar hier staan we, één jaar later. Rechtszaken tegen Sam Bankman-Fried lopen, waarbij hij zeven keer schuldig is bevonden aan verschillende misstanden. De prijs van bitcoin heeft zich hersteld tot een comfortabel niveau (hoogste niveau van de afgelopen zes maanden) en de verklaringen van de dood van de digitale munt kunnen de prullenbak in.

Het is hoog tijd om terug te kijken op de gebeurtenissen rond FTX: wat is er precies gebeurd, welke gevolgen waren zichtbaar, en welke invloed zien we nog steeds op de blockchain? Dit gaan we behandelen voornamelijk aan de hand van een on-chain perspectief.

1. Reconstructie

De eerste dominosteen rondom het FTX-drama is in beweging gebracht door Coindesk. Op 2 november 2022 publiceren ze een opvallend artikel over de boekhouding van Alameda Research, dat nauwe banden had met FTX.

De totale bezittingen van Alameda Research hebben op dat moment een waarde van $14,6 miljard. Een groot gedeelte van deze balans – namelijk $9,07 miljard – bestaat echter uit zeer volatiele altcoins zoals FTT, de exchange-token van FTX. 

Na deze publicatie blijft het enkele dagen stil, tot op 5 november een opmerkelijke transactie plaatsvindt. Whale-alert, een Nederlandse dienst voor on-chain monitoring, ontdekt dat er een transactie van 23 miljoen FTT-tokens plaatsvindt vanuit een onbekende wallet naar Binance. Later bevestigt Binance CEO Changpeng Zhao dat deze tokens afkomstig zijn van Binance en bedoeld zijn voor verkoop.

En vanaf dat moment gaat het snel. Investeerders verliezen het vertrouwen in de FTT-token en de crypto-beurs FTX. De token FTT daalt tientallen procenten en handelaren nemen massaal fondsen op vanuit de cryptobeurs. En dat levert meer problemen op, bijvoorbeeld doordat in eerste instantie de bitcoinreserves van de beurs drastisch beginnen te dalen, en uiteindelijk op nul komen te staan.

Een vergelijkbaar patroon is zichtbaar voor grote altcoins, zoals ethereum en stablecoin USDT, ook wel bekend als Tether. Totdat de opnames van FTX worden stopgezet, en het niet meer mogelijk is om tegoeden op te nemen. Dit gebeurt uiteindelijk op dinsdagmiddag 8 november 2022.

2. Directe gevolgen

Het meest voor de hand liggende gevolg is het faillissement van FTX. Op 11 november 2022 dient de cryptobeurs een aanvraag in voor een zogeheten Chapter-11 procedure. Dit is een bekende faillissementsprocedure binnen de Verenigde Staten. Daarnaast is Sam Bankman-Fried, de oprichter van FTX, opgepakt op de Bahama’s. Dit gebeury pas een maand later, op 13 december 2022.

Naast deze twee gebeurtenissen gebeurt er ook voldoende op de crypto- en bitcoinmarkt. Ik heb drie belangrijke signalen uitgekozen, namelijk; de reactie op de FTT en bitcoinprijs, het dalen van klanttegoeden bij exchanges, en het zogeheten proof-of-reserve.

De reactie op de FTT en bitcoinprijs

De markt reageert heftig op het faillissement van FTX, met als eerste teken een scherpe neergang in de bitcoinprijs. Bitcoin daalt van $21.500 naar $15.500, wat een afname van 27% vertegenwoordigt. Dit is een klassiek voorbeeld van paniek op de markt, maar het blijkt uiteindelijk het laagste punt te zijn voor bearmarkt.

Laten we nu eens kijken naar het FTT-token, dat nauw verbonden is met de cryptobeurs. In de dagen voorafgaand aan de publicatie van het Coindesk-artikel, bevindt deze token zich op een prijsniveau van $26, maar keldert naar minder dan $1 zodra het faillissement aan het licht komt. Dit is een daling van 97% en benadrukt duidelijk hoe volatiel altcoins kunnen zijn.

Interessant weetje: op 6 november twittert Caroline van Alameda Research dat ze van plan is om alle FTT-tokens van Binance te kopen voor $22 per stuk. Dit blijkt echter een ongegronde uitspraak te zijn en wordt nu aangehaald in de lopende juridische procedure tegen haar.

Het dalen van de klanttegoeden bij exchanges

Niet alleen de prijs van bitcoin en het FTT-token is gedaald, maar ook de bitcoinreserves bij beurzen. Dit zijn klanten die hun bitcoin bij een exchange hebben staan, bijvoorbeeld om te handelen of om de bitcoin te bewaren. Binnen de bitcoinwereld is dit natuurlijk een absolute no-go, maar toch is het door veel investeerders gedaan. Vaak doordat het gewoon gemakkelijk is, je koopt en bewaart de bitcoin op één plek. 

Het faillissement van FTX laat alleen een ander licht schijnen op deze manier van bitcoin- en crypto opslag. Het laat zien dat het bewaren van fondsen bij een beurs niet zonder risico is, en de markt lijkt zich hiervan bewust te worden. In de dagen voor de ondergang van FTX was er in totaal 2,5 miljoen bitcoin op beurzen opgeslagen. Dit aantal daalde echter tot ongeveer 2,16 miljoen, wat neerkwam op een afname van 350.000 bitcoin.

Proof-of-Reserves

Daarnaast werd het zogeheten proof-of-reserves opgepakt door veel grote exchanges. Proof-of-reserves is een procedure waarmee wordt geverifieerd of de activa van klanten die een cryptobeurs heeft, overeenkomen met het aantal activa dat het bedrijf namens de klanten in reserve houdt. Het is dus eenvoudigweg een methode om aan te tonen dat de bitcoin daadwerkelijk in de portefeuilles van de beurs aanwezig zijn, iets wat bij FTX niet het geval was.

De uitvoering van dit verificatieproces varieert van de ene beurs tot de andere. Dit is iets wat Nic Carter, een bekende bitcoinschrijver heeft gedocumenteerd. Er zijn vier beurzen die door Nic zijn aangemerkt als de ‘gouden standaard’.

Deze beurzen zijn BitMEX, Kraken, Deribit en OKX. Ze verdienen deze erkenning doordat hun proof-of- reserves-methode is ondersteund door een accountant, gebruikers kunnen traceren waar hun eigen fondsen zich bevinden, en deze gegevens zijn up-to-date. Beurzen waarbij er een iets minder diepgaande, maar nog steeds goede proof-of-reserves wordt toegepast, zijn Kucoin, Gate.io, Bybit, Bitget, Binance en SwissBorg.

Het belangrijkste verschil zit hem voornamelijk in de mate waarin gebruikers inzicht hebben in de locatie van hun fondsen, bijvoorbeeld doordat ze geen toegang hebben tot een ‘Merkle Tree’. Voor meer gedetailleerde informatie verwijs ik graag naar de website van Nic Carter.

3. De nasleep

Het is inmiddels een jaar geleden, en de rust is teruggekeerd in de bitcoinmarkt. Maar wat is er overgebleven van de eerste gevolgen die zichtbaar waren? Was het een overreactie van de markt, of was het begin van een nieuwe trend?

Hiervoor zoom ik voornamelijk in op de trend dat bitcoin is weggehaald bij beurzen. De prijs van bitcoin kan ik namelijk kort over zijn, die staat inmiddels rond de $37.000 en is daarmee meer dan hersteld.

De onderstaande grafiek illustreert de procentuele verandering in het aantal bitcoin dat is bewaard op beurzen. De rode gebieden in de grafiek geven aan dat er meer bitcoin op beurzen zijn gestort, terwijl groene gebieden aangeven dat bitcoin juist van beurzen is opgenomen.

Bij het bestuderen van de grafiek valt meteen de periode rondom de FTX-crash op. Het is duidelijk zichtbaar dat er als reactie op deze crash veel bitcoin van beurzen zijn opgenomen. Kort daarna zien we een lichte toename van de reserves op beurzen met enkele procenten, maar de algemene trend blijft bestaan; netto zijn er meer opnames dan stortingen.

En dan is de laatste vraag; hoe gaat het met de proof-of-reserves?

Voor drie van de vier beurzen die Nic Carter als de ‘gouden standaard’ beschouwt, kan ik recente informatie vinden over hun proof-of-reserves. Dit betreft BitMEX, Deribit en OKX. De beurs die hier ontbreekt, is Kraken. De laatste audit over de funds van mijn Kraken-account dateert uit 2022. Ik heb hierover een vraag gesteld bij het schrijven van dit artikel, maar tot op heden heb ik nog geen antwoord ontvangen (wordt vervolgd).

Tot slot

De ineenstorting van FTX markeerde het dieptepunt van de recente bearmarkt. Het is het laatste hoofdstuk in het verhaal van ondergaande cryptobedrijven die de bearmarkt van 2022 kenmerken, zoals Celsius, BlockFi en Terraform Labs (Luna). Het treurige aspect van deze situatie is dat veel onschuldige bitcoininvesteerders aanzienlijke verliezen hebben geleden aan fraudeurs zoals Sam Bankman-Fried en zijn vrienden.

Toch is er een sprankje positiviteit te bespeuren in dit alles: het heeft de markt in zekere zin veranderd. Er is een afname van het aantal bitcoin dat wordt bewaard op beurzen, en bedrijven voeren steeds grondiger proof-of-reserves uit. En het mooiste van alles? Bitcoin gaat onverstoorbaar door, alsof er niets gebeurd is. Het blijft de ‘veilige haven’ en de rots in de branding.

Focus is een open nieuwsbrief. Steun ons met een vrijblijvende donatie!