De laatste tijd rommelt het in het monetaire landschap. Mega-inflatie in landen over de hele wereld, shitcoincasino’s die op omvallen staan, bitcoin in een bearmarkt, maar ook Central Bank Digital Currencies (CBDC‘s) zijn steeds meer in het nieuws. Hebben overheden zelf nog wel vertrouwen in hun fiatvaluta en wat is dat toch met die CBDC’s? Om te begrijpen wat ons te wachten staat moeten we weten waar we vandaan komen.

Meer hierover kun je lezen in dit artikel en de komende serie (!) artikelen voor Bitcoin Focus, geschreven door Aaron van Bitcoin-Partner.nl.

Monetaire competitie

Wie de ontwikkelingen van geld heeft bestudeerd, of slechts met een schuin oog heeft gevolgd, is bekend met het evolutieproces van geld. Wat de mens als geld gebruikt, verandert door de jaren heen. Simpelweg omdat mensen steeds weer een beter transactiemiddel vinden dat is in te zetten om goederen en diensten onderling met elkaar uit te wisselen.

Veel bitcoiners zijn bekend met de eigenschappen van geld en hebben daarom de keuze gemaakt om hun tijd en energie te sparen in bitcoin. De geschiedenis leert namelijk dat de groepen mensen die ooit de keuze maakten voor zwakkere vormen van geld, hiervoor keihard economisch zijn afgestraft. Hier zijn meerdere voorbeelden van te vinden door de geschiedenis heen: schelpen, kralen, stenen, edelmetalen en fiatgeld zijn allemaal de revue gepasseerd.

Hoe zijn we hier terecht gekomen en wat gaat er gebeuren bij de wisseling van de wacht? Want ook de poortwachters van de monetaire orde weten van geld(r)evoluties.

Het lijkt er alleen nog niet op dat de mensheid universeel is overeengekomen wat daadwerkelijk de beste vorm van geld is. En dit hoeft uiteraard ook niet, iedereen is vrij om te kiezen welke vorm van geld hij wil inzetten in de handel en als vergoeding voor de creatie van waarde in een maatschappij.

Het is echter niet mogelijk om te ontsnappen aan de financiële consequenties van het verkiezen van zwak geld over hard geld. En misschien wel belangrijker, wie door middel van geld macht en invloed kunnen uitoefenen, worden onvermijdelijk in hun positie bedreigd, zodra mensen andere vormen van geld kunnen kiezen.

Bitcoiners zijn niet de enige subgroep die zich bezighouden met dit monetaire onderwerp. Dan doel ik niet perse op de goudspaarders en zeker niet op fiatgebruikers, maar op landen, centrale banken en hun overkoepelende organisaties.

Organisaties zoals de Bank for International Settlements (BIS), het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank: dit zijn de fiat-maximalisten. Deze organisaties hebben namelijk indirect een bepaalde invloed op het monetaire beleid van landen. Hoe deze structuren precies in elkaar steken, is niet het onderwerp van deze serie artikelen, maar is ook niet geheel onbelangrijk. In deze serie duiken we in de CBDC’s.

Het is de meest machtige organisaties op deze wereld namelijk niet ontgaan dat we zijn beland op een cruciaal punt in de monetaire competitie. De strijd over de status van wereldreservemunt tussen westerse landen is de afgelopen 500 jaar hard tegen hard gespeeld, met de komst van digitaal geld is iedereen weer op scherp gezet.

Hoe zijn we hier terechtgekomen?

De wereld is de laatste jaren flink aan het digitaliseren en geld kan hierin niet achterblijven. Fiatvaluta hebben de rol van goud overgenomen, omdat de wereldhandel vroeg om efficiëntere financiële afhandeling. De inzet van geld in de wereldhandel moest sneller, goedkoper en veiliger, maar het fysiek zware, kostbare goud was hiervoor niet ideaal. De jaarlijkse productie van nieuw goud is slechts 1,5% tot 2% van de totale voorraad.

Het al bestaande goud is hiermee op een natuurlijke manier resistent tegen de toevoer van nieuw goud. Ondanks dat goud hierdoor de eigenschap heeft om uitstekend waarde te behouden naarmate de tijd vordert, was het niet voldoende om een dominant transactiemiddel te zijn in deze nieuwe tijd. Deze switch naar fiatgeld heeft de mensheid geholpen om een digitale economie op te bouwen, waarin waarde goedkoper, sneller en veiliger is te versturen en waarmee de barrière van edelmetalen is gebroken.

Inmiddels is duidelijk dat fiatvaluta andere problemen met zich meedragen. Fiatgeld is zeer beïnvloedbaar en hiervan profiteert slechts een beperkte groep mensen. Het sturen van monetair beleid aan de hand van centraal gecoördineerde data is als dweilen met de kraan open om het weg te vegen in de put nadat het kalf al verdronken is. Met andere woorden, het is achter de feiten aanlopen en reactief beleid op negatieve onvoorziene gebeurtenissen. Het mooie aan geldstandaardisatie is juist dat het samenwerking stimuleert en bevordert.

Echter heeft een onvoorspelbaar monetair beleid waarin inflatie het doel is, op lange termijn ook negatieve effecten wereldwijd. Eén hiervan is dat het juist de arme mensen in een samenleving benadeelt. De stimulansen die fiatvaluta met zich meebrengen, verhinderen samenwerking, omdat inflatie ervoor zorgt dat mensen niet zeker zijn dat hun spaargeld in de toekomst evenveel waard is dan op het moment dat het is verdiend. Hierdoor geven mensen onbewust de voorkeur aan de korte termijn over de toekomst. Dit drijft mensen met hun spaargeld naar de aandelenmarkt, vastgoed of het casino. Ook heeft het geleid tot de ontdekking van bitcoin.

Wisseling van de wacht?

“The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks.” 

Satoshi heeft deze woorden niet voor niets in het genesisblok gemined. Dit zijn inmiddels beroemde woorden in de bitcoincommunity en duiden erop dat bitcoin is ontstaan als een reactie op het oude financiële systeem. Als antwoord op een onvoorspelbaar monetair beleid liet Satoshi op die dag bitcoin los op de wereld. In de eerste jaren is bitcoin nog weggelachen door de financiële “elite“ als zijnde “funny internet money”.

Ondertussen begint bitcoin de pubertijd te naderen en lijkt het een serieuze kandidaat voor een monetaire wisseling van de wacht. Bitcoin is vanwege zijn eenvoud, voorspelbaarheid en betrouwbaarheid ook ter sprake gekomen in de vergaderkamers van de eerder genoemde grensoverschrijdende organisaties.

Een open, verifieerbaar, digitaal monetair netwerk dat met de snelheid van het licht waarde over afstand kan verplaatsen, maar ook door tijd waardevast is, lijkt een gevaar voor de mensen in een monopolistische positie van monetaire macht. En zoals alles in onze wereld van dualiteit, zorgt deze tegenreactie weer tot de ontwikkeling van een andere tegenreactie.

Wanneer monopolisten in het verleden waren bedreigd, was een normale reactie dat ze hun concurrentie eerst negeerden, het daarna weglachten en vervolgens in paniek om zich heen begonnen te slaan. Wat kunnen we verwachten van de poortwachters van monetaire orde? Dat ze gaan terugslaan en een alternatief ontwikkelen in de vorm van een CBDC.

We staan aan de vooravond van een nieuw idee van deze poortwachters. Wie het nieuws om zich heen volgt, ziet het overal: Nederland, Europa, de VS en China. Uit een Kamerdebat dat eind november plaatsvond, blijkt dat Nederland geen inspraak meer heeft over een implementatie van een digitale euro, deze lijkt er hoe dan ook te komen.

Over de technische details is echter nog vrijwel niets bekend. De ECB heeft slechts een handjevol bedrijven geselecteerd die aan een prototype kunnen gaan werken, waaronder Amazon.

In Amerika heeft de NY Fed een initiatief gelanceerd waarin door de centrale en commerciële banken samengewerkt wordt aan een netwerk voor betalingen met een digitale dollar.

In China lijkt de uitrol van een CBDC in een stroomversnelling te komen. Er wordt in steeds meer steden getest en er liep ook een pilot tijdens de Olympische winterspelen met toeristen.

Maar voordat we hier verder in duiken, kijken we volgende week in deze Digitale (R)evolutie-serie naar de stap van fiatgeld naar CBDC’s en het moraliteitsbeginsel van geld, alvorens we terugkomen bij bitcoin en de verschillen die het heeft met centrale bankengeld.