Bitcoin en belastingen, het is een combi die vaak in het verdomhoekje komt te staan. De DAC8-meldplicht, waar EU-lidstaten onlangs overeenstemming over hebben bereikt, verdient echter de volle schijnwerpers. Het gaat namelijk over het delen van belastinggegevens van cryptogebruikers tussen belastingdiensten in EU-landen. Wat is het precies en wat moeten we hiervan vinden?

Alle eerlijkheid gebiedt te zeggen: de ontwikkelingen rondom DAC8 is de redactie ontschoten. Maar na een scherpe opmerking van een lezer willen we dit onderwerp goed uitspitten.

Wat is DAC8 precies en welk probleem moet het oplossen? Hoe ziet het er in de praktijk uit en wat zijn de keerzijdes van deze oplossing?

Focus is een value4value nieuwsbrief. Ben je fan? Steun ons met een vrijblijvende donatie!

DAC8, de belastingdeelrichtlijn

DAC8 staat voor Directive on Administrative Cooperation nummer 8. Of in het Nederlands: Afspraken die zijn vastgelegd in de achtste richtlijn administratieve samenwerking.

De DAC’s zijn een aantal afspraken in de Europese Unie die belastingontwijking moeten tegengaan. De vermeende oplossing is om belastinggegevens tussen belastingdiensten uit te wisselen.

In eerdere DAC’s ging het om automatische uitwisseling van bankgegevens en gegevens over belastingconstructies. Zo is er ook DAC7, die gaat over de uitwisseling van gegevens door digitale platformen. DAC6 is in Nederland geïmplementeerd als de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen.

De cryptomarkt krijgt nu een aparte richtlijn: DAC8. Omdat alle cryptobetalingen buiten banken om gebeuren, valt het niet onder het financieel toezichtrecht (MiFID II). Met de MiCA-verordening poogt men wel om aanbieders van cryptoactivadiensten te reguleren. Maar deze Markets in Crypto Assets-regels zijn niet gericht op de uitwisseling van belastinggegevens. Zoals Ernst & Young schrijft:

“Hierbij zoekt DAC8 aansluiting bij de MiCA-verordening. Aanbieders van cryptoactivadiensten (zoals crypto-exchanges, cryptobewaardienstverleners en adviseurs over cryptoactiva) moeten gegevens van hun cliënten verstrekken aan de Belastingdienst.”

Kort gezegd: koop je jouw bitcoin bij een geregistreerde beurs of broker, dan krijgt de Belastingdienst daar van te horen. De bedoeling is dat de rapportageverplichting in EU-lidstaten ingaat per 1 januari 2026. De Europese Raad bereikte in mei 2023 een voorlopig akkoord over het voorstel.

Het probleem en doel

Het (vermeende) probleem is momenteel dat je vandaag de dag nog bitcoin kunt kopen en er voor kunt kiezen om dit níet aan te geven bij de belastingaangifte. Je banksaldi staan “mooi” automatisch ingevuld, maar voor bitcoinbalansen kan dit niet.

Als je jouw bitcoin op een peer-to-peer beurs koopt met contant geld, weet niemand behalve één persoon dat jij die bitcoin hebt. Of als je via marktplaats je auto verkoopt voor sats, idem dito.

Toch moet je jouw bitcoin wél netjes aangeven. Voor de meeste mensen valt hun bitcoinbezit onder box 3. Lees vooral de vorige Focus-editie van belastingexpert Joost Muller over dit onderwerp: 5 vragen over bitcoin en belastingaangifte.

Het doel van DAC8 is dan ook: belastingfraude, belastingontduiking en belastingontwijking beter opsporen en tegengaan door cryptobedrijven te verplichten om transacties van in de EU gevestigde afnemers te melden.

Staatssecretaris Van Rij van Financiën reageerde eerder op Kamervragen al eens dat de Belastingdienst de informatie alleen gebruikt voor risicoanalyses, maar niet om aangiftes voor jou in te vullen. Daarmee weet jij dus niet wat de Belastingdienst weet.

De praktijk van DAC8

Als jij in 2026 bitcoin koopt, dan delen geregistreerde cryptobedrijven jouw gegevens met anderen. De rapportage vereisten komen neer op twee punten:

• Jaarlijkse rapportages door crypto-dienstverleners van de transactiewaarde, per cryptocurrency met de relevante autoriteiten van de lidstaten;
• Uitgebreid onboardingproces voor klanten, waarbij informatie is verzameld zoals de naam, het adres, het belastingidentificatienummer (“TIN”), de geboortedatum en -plaats van de gebruiker.

Let op: in tegenstelling tot MiCA is DAC8 ook van toepassing op cryptodienstverleners die buiten de EU zijn gevestigd, zelfs als ze hun diensten hier niet aanbieden.

Voor het niet naleven hiervan zijn er afschrikwekkende boetes: minimaal 50.000 euro als de jaarlijkse omzet van de betrokken persoon minder is dan 6.000.000 euro. Dit loopt op tot 150.000 euro bij een hogere omzet.

Financieel dienstverlener Grant Thornton schrijft:

“Mocht u uw crypto-assets nog niet eerder hebben aangegeven, dan adviseren wij u, mede ter voorkoming van hoge boetes, tijdig in te keren.”

De keerzijde van DAC8

Leuk en aardig: automatische data-uitwisselingen om belastingen correcter te maken. Maar het karakter van cryptovaluta (en de verschillen met de bancaire sector) brengt een gevaar met zich mee.

Stel: je koopt bitcoin, zet dit op je lightningwallet, koopt er in Arnhem Bitcoinstad (of waar dan ook) goederen van en verliest daarna je telefoon zonder goede backup. Hoe kun je aantonen dat je hier géén belasting over hoeft te betalen als je op basis van het de risicoanalyse eruit wordt gepikt?

Het is het welbekende boating accident. Kan de Belastingdienst aantonen dat jij bitcoin bezit vanaf het moment dat ze van een beurs naar een adres zijn gestuurd? Wat als je ze kwijt bent? Wat als je ze in een multi-signature wallet hebt staan? Wat als ze ergens als onderpand staan?

Idem dito geldt: de blockchain is keihard en glashelder. Als jij besluit om een on-chain bitcoinbetaling te doen, dan is die voor altijd publiekelijk in te zien. In wezen kan dit anoniem, maar het koppelen van “metadata” in de vorm van persoonsgegevens door cryptobedrijven aan deze pseudonieme betalingen kan grote gevolgen hebben. Zie dat na een hack van een cryptobedrijf maar eens te ‘ontkoppelen’!

Als bekend is dat jij adres bc1x bezit, kan iedereen dat inzien. Is dat de weg die we op willen met zijn allen?

Je zou kunnen stellen: AMLD5 en MiCA zijn niet per se in het leven geroepen om terrorismefinanciering en witwassen tegen te gaan. Het past ook heel mooi in het belastingstraatje! Als het tuig van dataopslag is opgevoerd, kun je er allerlei andere toepassingen aan hangen. Zo werkt het ook met belastingen.

Tot slot nog een ironisch detail. Advocatenkantoor Baker McKenzie schrijft namelijk:

“Uitgesloten personen zijn de volgende: 1) Beursgenoteerde entiteiten, 2) Overheidsinstanties,
3) Internationale organisaties, en 4) Centrale banken.”

“Samenvattend betekent dit dat onder DAC8, Central Bank Digital Currencies (CBDC’s), E-money en Crypto-Assets waarvan de rapporterende Crypto-Asset Service Provider afdoende heeft vastgesteld dat ze niet kunnen worden gebruikt voor betalings- of investeringsdoeleinden, niet te rapporteren zijn als crypto-activa.”

Met andere woorden, er worden ook uitzonderingen gemaakt op de regel. We are all equal but some are more equal.

Focus is een value4value nieuwsbrief. Ben je fan? Steun ons met een vrijblijvende donatie!