Redacteur Arnold verblijft de hele maand juli in El Salvador om verslag te doen van alle ontwikkelingen rondom bitcoin. Dat is dus goed nieuws, want dat betekent dat er meerdere ‘from the ground’-artikelen op Bitcoin Focus komen. Vandaag: een dagboek over de ervaringen van de eerste week, van simkaarten tot ATM’s en van betalingen tot inzichten van de lokale bevolking. Scoop: bitcoin is met 0,16% aan opnamekosten stukken goedkoper dan fiatgeld (23%)!

Even kort ter introductie: sinds 7 september 2021 is bitcoin een wettig betaalmiddel in het Centraal-Amerikaanse land. Op diezelfde dag is ook de Chivo-wallet gelanceerd. Dit is een centrale overheidsapp waarmee de lokale bevolking bitcoin kan aanhouden, kopen en verkopen als ook ervoor kan kiezen om dollars aan te houden. Volgende week nemen we in een premium editie van Bitcoin Focus een kijkje ín deze app, door alle functies stap voor stap te testen en met jullie te delen.

Aankomst vliegveld

Terug naar begin vorige week: de aankomst op het vliegveld van San Salvador. Vanwege mijn bezoek aan het land van vorig jaar, kende ik al een taxichauffeur die bitcoin accepteert: ‘Bitdriver’ Napoleon. Het eerste opvallende feit: het is onmogelijk om een simkaart te kopen op het vliegveld. Voor een ‘bitcoinland’ toch tamelijk bijzonder, gezien dit de enige essentiële vereiste is om als buitenlander met het digitale geld aan de slag te gaan. Er is geen spoor van te bekennen van Movistar, Tigo of Claro, de telecomproviders.

Eenmaal bij aankomst in de hoofdstad was het tijd om op zoek te gaan naar een ATM. Daarbij ontstond probleem twee: wederom de simkaart. Door het hele land staan zo’n 200 Chivo-ATM’s waar je tegen enorm lage kosten fysieke Amerikaanse dollars kunt krijgen in ruil voor bitcoin. Echter: je moet jezelf identificeren, met een simkaart en een sms op de Nederlandse simkaart kwam niet binnen. En wederom: om überhaupt bitcoin te kunnen versturen naar de pinautomaat, heb je ook eerst internet nodig.

Providers zoals Tigo hebben daarnaast het beleid dat je bij de kiosken enkel simkaarten kunt betalen met contant geld. Betalen met bitcoin of een betaalpas zijn ‘uit den boze’. Daarbij ontstond direct probleem drie: mijn ING-creditcard was geblokkeerd met de melding ‘transaction declined‘, waardoor ik niet aan contant geld kon komen.

Bankpas geblokkeerd, daarom geen contant geld te verkrijgen, daarom geen simkaart kunnen kopen, daarom Chivo niet kunnen gebruiken en daardoor weer geen contant geld. Zo zat ik twee dagen in deze loop, totdat een geldopname van ING wél werkte.

Overigens: iedere ATM is bemand met zowel personeel die iets zinnigs kan zeggen over Chivo (en ook Chivo alleen, want over bitcoin zijn ze niet geïnstrueerd) met daarbij een groepje militairen. 24 uur lang: bemande pinautomaten.

Chivo-opname

In gesprek met de lokale bevolking die iets met bitcoin doet, wordt een ding mij duidelijk: Chivo is wel degelijk the way to go als het gaat om aankopen met bitcoin, ook als ze er niet echt fan van zijn. Het is immers by far de goedkoopste optie die er is.

Chivo bestaat uit twee producten: de geldautomaat en de mobiele app. Men kan dus zowel met contant geld (bij een ATM) of vanaf een bankrekening (in de app) bitcoin aanschaffen. Een bovengemiddeld goed ingelichte bitcoiner begrijpt dat het het beste is om jouw bitcoin in eigen beheer te nemen door het uit de Chivo-app te halen.

Daarbij ontstaat echter probleem vier: opnames vanuit de app gaan erg vaak verkeerd of komen niet door. Volgende week zul je op Bitcoin Focus meer lezen over hoe die app werkt. Emilio Jorge, een bitcoinfanaat, vertelt mij:

“Daarom koop ik altijd bitcoin met contant geld bij de ATM. Want daar kan ik het direct naar mijn Muun laten toesturen, zodat het nooit in de Chivo-app komt. Want als het er eenmaal in zit, kan het soms erg lang duren voordat je het er weer uit krijgt.”

Toch kiezen veel locals wel voor Chivo om hun bitcoin te kopen. De ATM dan, want dat is het goedkoopst. Dat heb ik zelf ook even uitgetest.

Goedkoop bitcoin inruilen

Zogezegd moest ik contant geld pinnen van mijn ING-bankrekening. Het betrof $20, waarbij er 19,29 euro van mijn rekening werd afgeschreven. Daarnaast kwamen er twee dagen later nog eens 4,50 euro aan transactiekosten bovenop!

Met deze ING-opname betaal ik dus 23% aan transactiekosten!

Vervolgens ging ik – na een simkaart te hebben gekocht van die $20 – naar de Chivo-ATM. Wederom probeerde ik $20 te ‘pinnen’, om dit te kunnen vergelijken. In mijn Muun-wallet werd 19,33 euro afgeschreven, terwijl ik 172 sats aan fee betaalde. Of: 0,03 euro. De Chivo-ATM rond bedragen overigens wel af, gezien het om precies 106.000 sats ging.

Met deze bitcoin-opname betaal ik dus slechts 0,16% aan transactiekosten!

Daarbij moet ook gezegd worden: de ING-opname betrof een krediet, en geen settlement. Bij bitcoin gaat het wel om een officiële on-chain afwikkeling. Doorgaans zijn afwikkelingsbetalingen heel erg veel duurder zijn en deze nemen ook veel tijd in beslag.

Dat maakt bitcoin bijzonder: je kunt een bearer asset versturen voor lagere kosten én sneller verrekenen dan hoe banken dat met kredieten doen. Een flinke upgrade van het geldsysteem dus!

Daarbij moet tevens gezegd worden dat het om een relatief klein bedrag ging én dat de overheid van El Salvador een deel van de kosten van Chivo afdekt.

Overigens, een paar dagen later waren de kosten ook 4,50 euro bij een opname van $100. Met 4,5% nog steeds aanzienlijk duurder dan de bitcoin-opname, dus.

De Chivo-ATM werkt overigens enkel met on-chain betalingen. Ik sprak met Lorenzo Rey, die namens ULTER als consultant het Chivo-project bij elkaar heeft gebracht. Hij vertelt dat lightning nog niet op het programma staat voor de ATM, omdat ze daarbij afhankelijk zijn van Athena Bitcoin, de uitbater van de pinautomaten. In de app werkt lightning al wel, en wordt as we speak gekeken om lnurl en later ook bolt12 te integreren.

Betalingen doen

“Perfect; ik heb contant geld, ik heb bitcoin en een werkende creditcard. Nu eens kijken hoe het zit met al de betaalopties in de praktijk.”

Gezien ik vorig jaar al een paar maanden in het land was, wist ik van een aantal plekken waar je met bitcoin kunt betalen. Starbucks, frozen yoghurt plek llaollao, pub Cadejo, supermarkt en tankstation super7 of koffiebar Juan Valdez, om maar een select aantal te noemen.

Je komt bij deze grotere ketens letterlijk allerlei verschillende betaalproviders tegen, namelijk IBEX Mercado, OpenNode, Chivo, Strike of DitaBanx.

Bij chocolaterie in Centro Comercial Basilea kwam ik zelfs een BTC Pay Server tegen ín de winkel. Hier kon je ook chocolade-bitcoinmunten kopen.

Daarbij noem ik slechts een paar voorbeelden, want je hoeft geen moeite te doen om bij de grotere namen met bitcoin te betalen. PizzaHut, Wendy’s, Buffallo Wings en ga zo maar door.

Bij de street vendors is dat wel anders. Ook hier kun je binnenkort een apart Premium artikel verwachten, waarbij ik in gesprek ga met de armere bevolking, verder weg van de meer ontwikkelde binnenstad.

Opmerkelijk: in de kustplaats El Zonte, waar ze al jaren met bitcoin werken, is hotel Michanti recent gestopt met bitcoin accepteren. De reden? De prijsdaling van vorige maand.

Ervaringen locals

Je kunt makkelijk bitcoin ruilen voor dollars (en idem dito) en ook op meer en meer plekken met bitcoin betalen. Maar toch zijn de ervaringen van de lokale bevolking niet altijd rooskleurig.

Annibal, die ik sprak op een van de vele crypto-meetups, vertelde hoe hij voor een paar duizend dollar aan bitcoin kocht via Chivo. Diezelfde dag kreeg hij echter een belletje, met de vraag hoe lang hij bitcoiner was, waar hij het geld van had, en dergelijke. Het schoot bij de Salvadoraan in het verkeerde keelgat: “Chivo houdt alles in de gaten.” Maar tegelijkertijd blijft wel: “Chivo is de goedkoopste optie.”

Via via hoorde ik een nog schrijnender verhaal. Een dame vertelde over een vriend die in de gevangenis is gegooid. Hij kocht voor $5.000 aan bitcoin in Chivo, maar op zijn bankrekening werd slechts $500 afgeschreven – de reden is niet bekend. Diezelfde nacht werd hij van zijn bed gelicht voor een verhoor, om de nacht te vervolgen in de cel.

Het werden er twee en hoe het er nu mee gaat is (bij mij) niet bekend. Maar het geeft wel aan hoe het er aan toe gaat in het land. De politiediensten hebben in de laatste maanden maar liefst 42.000 ‘bandieten’ opgepakt die te maken zouden hebben met de MS-13 gang. Hier zouden (volgens internationale organisaties) ook onschuldige jonge burgers tussen zitten. Willekeur en extreme maatregelen lijken niet afwezig te zijn. Daarmee zit ruim 2% van de volwassen bevolking van het land achter slot en grendel.

Meetups

Na de eerste week heb ik 13 keer met bitcoin betaald, wat toch neer komt op zo’n twee keer per dag. Slechts één van deze betalingen was on-chain; bij super7. Het tankstation heeft de Chivo-software ín haar point-of-sale terminal staan, die naar verluidt alleen blockchainbetalingen (en niet lightning) accepteert.

Alle andere betalingen gingen naar een mobiele app van de winkelier, die speciaal lijkt te zijn aangeschaft voor de bitcoinadoptie, én met lightning.

Ook hoe je zeker niet lang te zoeken om bitcoiners te vinden. Of het taxichauffeurs zijn die al veel bitcoin-fanaten hebben vervoerd, gringo’s waar je van kunt aflezen dat ze in het land zijn met een reden tot de vele meetups die door het hele land plaatsvinden (tot wel 3-4 per week), van San Salvador, El Zonte tot aan San Miguel aan toe. Bitcoiners zijn aanwezig!

Tot volgende week, ciao!

Arnold